تعیین فرسایش پذیری شیاری در برخی خاک های استان زنجان تحت باران شبیه سازی شده

فرسایش شیاری عبارت از فرآیند جدا شدن و انتقال ذرات خاک توسط جریان متمرکز رواناب است. این فرسایش شکل رایج فرسایش آبی در دامنه ها می باشد. فرسایش پذیری شیاری بیان گر میزان جدا شدن ذرات خاک و انتقال آنها توسط نیروی برشی جریان متمرکز است. این آزمایش به منظور تعیین فرسایش پذیری شیاری در برخی خاک های استان زنجان تحت باران شبیه سازی شده انجام گرفت. برای این منظور نمونه هایی از هشت خاک با بافت مختلف شامل رسی، لوم رسی، لوم سیلتی، لوم رس شنی، لوم شنی، شن لومی،لومی و شنی از سطح استان جمع آوری و به داخل کرت های کوچک (۱۲۰ ×۱۰۰ سانتی متر) مستقر روی زمینی با شیب یکنواخت (۱۰ درصد) انتقال یافت. کرت ها تحت پنج رخداد باران با شدت ۶۰ میلی متر در ساعت به مدت یک ساعت قرار گرفتند. براساس نتایج، فرسایش پذیری شیاری در خاک های با بافت مختلف تفاوتی معنی دار داشت (۰۱/۰P<). فرسایش پذیری شیاری خاک ها همبستگی معنی داری با درصد بخش معدنی (شن، رس و سنگریزه) و درصد سدیم تبادلی داشت. با افزایش درصد شن و سنگریزه، نفوذپذیری خاک افزایش یافت و در نتیجه تولید جریان متمرکز کاهش یافت. تجزیه رگرسیون خطی چندگانه نشان داد که فرسایش پذیری شیاری در خاک ها به طور قابل ملاحظه ای رابطه ای معنی دار با درصد سدیم تبادلی خاک دارد (۰۱/۰, P< ۸۵/۰=۲R). در خاک رسی به دلیل وجود درصد سدیم تبادلی بالا (حدود ۱۳) نسبت به سایر خاک ها بالاترین میزان فرسایش پذیری شیاری بین خاک ها مشاهده شد.

کلیدواژه ها:

Soil texture ، Concentrated flow ، Exchangeable sodium percentage ، Soil infiltration. ، بافت خاک ، جریان مترکز ، درصد سدیم تبادلی ، نفوذپذیری خاک