بررسی تطبیقی اسطوره «زرتشت» در شعر شاعران فارس و عرب

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 396

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JALIT-12-4_008

تاریخ نمایه سازی: 20 اردیبهشت 1400

چکیده مقاله:

فراخوانی اسطوره ایران باستان، زردشت و پیامدهای این حضور ادبی در شعر جدید و قدیم فارس و عرب، غالبا به سبب فضای ادبی متفاوت و نیز سلایق شخصی شاعران رویکردهای متفاوتی یافته است، تا جایی که می­توان با رویکرد مقایسه­ای و تطبیقی بدان پرداخت و جایگاه این اسطوره را در شعر هر دو شاعران قدیم و جدید فارس و عرب به طور همگام تبیین نمود. اسطوره زردشت اگرچه در شعر شاعران قدیم عرب غالبا وجود ندارد و شاعران قدیم فارس و عرب غالبا از مفاهیم اسطوره­ای برای اغراضی همانند تفاضل و تفاخر علمی، بیان تجربه­های صوفیانه و دینی، مبالغه در مدح ممدوحان و تقریر اندیشه یا آرایش کلام استفاده ­کرده و قدرت معنایی آن­ها را محدود نموده­اند، اما برخی شاعران معاصر عرب، با الهام از فریدریش نیچه (۱۸۴۴-۱۹۰۰)، شاعر و فیلسوف آلمانی، در چهارچوب «نقاب» اسطوره «زردشت» در پی دستیابی به عنصری برای مبارزات سیاسی-اجتماعی و بیداری ملت­هایشان با شعار ابرانسان بوده تا بدین وسیله، خیزشی مردمی در برابر اهریمن ظلم و فساد مستکبران معاصر به پا دارند. شاعران معاصر عرب گستره معنایی وسیعی را در قالب اسطوره­ها خلق نموده و تجربه­ها­ی امروزین را با تجربه­ها­ی کهن باستانی میلیون­ها انسان پیوند زده­اند؛ در مقابل، آنچه در خاطره شاعران فارسیزبان از این اسطوره بر جای مانده، متفاوت بوده و زردشت گاه در جایگاهی آسمانی با ابراهیم پیامبر برابری نموده و گاه در جایگاهی زمینی همانند حقهبازی چابکدست یا کافری آتشپرست می­نشیند. هدف این مقاله بررسی تطبیقی اسطوره زرتشت در شعر شاعران فارس و عرب، با تکیه بر مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی است تا نشان دهد که اندیشه نمادین و سمبولیک شاعران فارس و عرب درباره این اسطوره چه بوده و اصولا هر یک از این شاعران به چه منظور یا منظورهایی از این اسطوره در شعر خود بهره بردهاند.

نویسندگان

محمدحسن امرائی

استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه ولایت، ایرانشهر

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابراهیمی، معصومه (1392)، بررسی سیر تحول مفهومی دیو در تاریخ ...
  • ابن الفارض (1981)، الدیوان، بیروت: المکتبة الادبیة ...
  • اخوان ثالث، مهدی (1368)، تو را ای کهن بوم و ...
  • (1383)، آخر شاهنامه، چاپ دوم، تهران، انتشارات مروارید / زمستان ...
  • اسدی طوسی، علی بن احمد (1317)، گرشاسبنامه، چاپ حبیب یغمایی، ...
  • اﻣﻴﻦ ﭘﻮر، ﻗﻴﺼﺮ (1372)، آﻳﻨﻪ­ﻫﺎی ﻧﺎﮔﻬﺎن، ﺗﻬﺮان: اﻓﻖ ...
  • آذری طوسی، فخرالدین حمزه بن علی (1303ق)، جواهر الأسرار، د.م، د.ط ...
  • بهار، محمدتقی (1380)، دیوان، به کوشش چهرزاد بهار، تهران: توس ...
  • البیاتی، عبدالوهاب (1995م)، الأعمال الشعریة الکاملة، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات ...
  • توفیقی، حسین (1387)، آشنایی با ادیان بزرگ، تهران: سمت ...
  • جریر بن عطیه (1986م)، الدیوان، بیروت: دار بیروت للطباعة والنشر ...
  • جیدة، عبدالحمید (1980م)، الاتّجاهات الجدیدة فی الشعر العربی المعاصر، بیروت: ...
  • خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل (1362ش)، دیوان، تصحیح: سیّدضیاء‌الدّین سجّادی، چاپ ...
  • الخطیب، حسام (1999)، آفاق الأدب المقارن عربیا وعالمیا، ط 2، ...
  • خلیل جبران، جبران (2008)، المجموعة الکاملة لمؤلفات (المعرّبة)، تحقیق: سامی ...
  • رسول زاده، محمد (1376)، خون نامه خاک، تهران: مؤسسة کیهان ...
  • سنایی غزنوی، مجدود بن آدم (13ش)، الحدیقة الحدیقة وشریعة الطریقة، ...
  • سوفرن، پیرابر (1376ش)، زردتشتِ نیچه، شرحی بر پیش‌گفتارِ چنین گفت ...
  • شبستری، محمود (133ش)، مجموعة آثار شیخ محمود شبستری، تصحیح صمد ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا (1380ش)، شعر معاصر عرب، تهران: سخن ...
  • شهرستانی، عبدالکریم (د.ت)، الملل والنحل، تحقیق: امیر علی مهنا وعلی ...
  • عباس، احسان، محمد یوسف عجم (1982)، الشعر العربی فی المهجر، ...
  • عبود، عبده، ماجدة حمود وغسان السید (2001)، الأدب المقارن مدخلات ...
  • عروضی سمرقندی، احمد بن عمر (1328ق)، چهارمقاله، تصحیح محمد قزوینی ...
  • عطار نیشابوری، فرید‌الدین محمد (1386)، اسرارنامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات از ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (1386)، شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره، ...
  • الفرزدق، همام بن غالب (1987)، الدیوان، شرحه وضبزه وقدم له علی ...
  • فرغانی، سیف الدین محمد (1364)، دیوان، تهران: انتشارات فردوسی ...
  • قبادیانی، ناصرخسرو (1378)، دیوان، به کوشش مجتبی مینویی و مهدی ...
  • المتنبی، أبوالطیب (1983)، الدیوان، بیروت، دار بیروت للطباعة والنشر ...
  • مختاریان، بهار (1388)، نورتروپ فرای و نقد اسطوره­ای، پژوهشنامة فرهنگستان ...
  • مسعود سعد سلمان (1384)، دیوان، مقدمة رشید یاسمی، تهران: نگاه ...
  • المعری، أبوالعلاء (1998)، اللزومیات، بیروت: دار صادر ...
  • میزبان، جواد (1382)، آب و آینه (تأملی در شعر اخوان ثالث)، مشهد: ...
  • ندا، طه (1991)، الأدب المقارن، بیروت، دارالنهضة العربیة ...
  • نیچه، فریدریش (1373)، «در باب حقیقت و دروغ به مفهومی ...
  • وحیدی، حسین (1368)، خرده اوستا، تهران: بنیاد فرهنگیرن سروشیان ...
  • ولک، رنه، وارن، آوستن (1373)، نظریه ادبیات، ترجمة ضیاء موحد ...
  • الیاده، میرچا (1391)، اسطوره و واقعیت، ترجمة مانی صالحی عالمه، ...
  • یوست، فرانسوا (1386)، چشم انداز تاریخی ادبیات تطبیقی، ترجمة علی­رضا ...
  • نمایش کامل مراجع