شناخت عوامل موثر بر افزایش سطوح معنایی دریافتی دانش آموزان و رابطه آن با وضعیت مطلوب آنان

پیشینه و اهداف:فضاهای آموزشی که بخش عمدهای از زمان روزانه دانشآموزان را به خود اختصاص می دهد، صرفا بهمنظور برآوردهسازی نیازهای آموزشی بهوجود نمیآید، بلکه باید وجوه گوناگون کنشهای متقابل دانشآموزان و محیط کالبدی را در برگرفته و همچنین حس تعلق به محیط مدرسه را موجب شود، زیرا که این حس موجب پیوند فرد با مکان خواهد شد. چنانچه دانشآموزانی که در این محیطهای آموزشی مشغول تحصیل هستند، معنای حاکم بر آن را ادراک نمایند، می توانند با آن محیط ارتباط بهتری برقرار نمایند. امروزه بررسی حس تعلق در مدارس کمتر مورد توجه بوده است و بیشتر نیازهای آموزشی دانشآموزان در آنها مد نظر قرار میگیرد. پرداختن به این امر ویژه و بررسی این مورد در دانشآموزان مقطع دبیرستان به واسطه رفتار آگاهانه آنها بسیار حائز اهمیت است.  امروزه رابطه تعلق­آمیز دانشآموزان و فضای مدارس، بسیار حائز اهمیت است؛ از اینرو شناخت مولفههای موثر محیط هدف پژوهش حاضر است. به نظر میرسد یکی از عوامل موثر بر این رابطه توجه به معنای محیط است. روشها: گردآوری دادهها از طریق روش پیمایشی صورت پذیرفته است، به این صورت که هم از پرسشنامههای گوناگون، هم از مشاهده مستقیم و پیاده کردن مشاهدات بر روی نقشه استفاده شده است. روش پژوهش با توجه به سوالهای باز ترکیبی از نوع متوالی است. مرحله تجزیه و تحلیل نیز، با اتکا بر نتایج حاصل از پرسشنامه، به شناخت رابطه آنها با خصوصیات فضا میپردازد. یافتهها: جهت گردآوری دادهها، از روش پیمایشی و طرح پرسشنامههای باز و بسته و مشاهده مستقیم و ثبت رفتار دانشآموزان توسط پژوهشگر و نگرش سنجی از دانشآموزان دوره دبیرستان و در مدارس غیرانتفاعی تغییر کاربری یافته، در منطقه ۱ شهر تهران استفاده گردید. پرسشنامه در ۶ بخش کیفی تدوین و مورد تحلیل قرار گرفت. نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان میدهد تاثیر ویژگی های فرمی- فضایی مدارس به واسطه داشتن قابلیتهای معنایی بر احساس تعلق دانشآموزان از سایر مولفههای محیطی بیشتر است. به عبارت دیگر در بین سطوح مختلف معنای محیط، سطح چهارم و پنجم معنا که سطح نشانهای معنا قلمداد میشود، از سطوح دیگر معنا برای دانشآموزان مهم تر است؛ و علت آن عمدتا ریشه در معانی ارزشی و عاطفی فضا دارد. در واقع میان سطوح معنایی حاصل از فضای مدارس غیرانتفاعی تغییر کاربری یافته و وضعیت مطلوب دانشآموزان در فضاهای آموزشی رابطه کاملا مستقیم وجود دارد. به عبارت دیگر مولفههای عاطفی و ادراکی محیط مدارس در صورتیکه از سطوح نمادین معنا در فضا بهره ببرند بهتر میتوانند با وضعیت مطلوب ذهنی دانشآموزان ارتباط برقرار نمایند.

کلیدواژه ها:

معماری ، سطوح معنایی ، وضعیت مطلوب ، حس تعلق