نقدی بر هرمنوتیک بهعنوان روشی برای فهم متون دینی و روانشناسی

چکیده هرمنوتیک را هنر تفسیر متن دانستهاند و روش هرمنوتیکی میتواند روشی برای فهم و تفسیر هر متنی از جمله متون دینی و علمی باشد. در نوشته حاضر به روشهای هرمنوتیکی به لحاظ سیر تاریخی و کاربردی (هرمنوتیک متنی و فلسفی) پرداخته شده و از جهت دسترسی به ذهنیت مولف و معنای متن به دو نوع شیوه تفسیر دستوری و روانشناختی (فنی) اشاره شده است. همچنین با توصیف دیدگاه امثال شلایرماخر ، دیلتای ، هایدگر  و گادامر رویکرد هرمنوتیکی آنها نقد و بررسی شد؛ همانگونه که به نگاه امثال ویگوتسکی و آزوبل درباره رفتار و ویژگیهای انسان بهعنوان یک متن پژوهشی پرداخته شد. همچنین از مسائل مورد توجه در حوزه هرمنوتیک، تفاوت «تاویل یا تفسیر قرآن کریم» با سایر متون حتی با متن کتاب مقدس است. اندیشمندان علوم قرآنی و نیز مفسران در ساماندادن بحث تاویل قرآن کریم و روشمندکردن آن سهم بسزایی داشتهاند؛ از جمله اینکه برای تفسیر و تاویل قرآن ضوابط و معیارهایی وجود دارد تا مفسر را یاری رساند تا در ورطه تفسیر به رای نیفتد. اما میتوان گفت محدودیتهایی چون تفسیر به رای و نسبیگرایی هم در تفسیر متون دینی و هم علمی از جمله در حوزه تعلیم و تربیت و مباحث روانشناختی وجود دارد. هدف این پژوهش «نگاهی نقادانه به هرمنوتیک بهعنوان روشی برای فهم متون دینی و روانشناسی» است. به این منظور با بررسی برخی منابع و متون مرتبط با موضوع و با روش توصیفی-تحلیلی، نوشته حاضر به دنبال پاسخی برای پرسشهای زیر است: ۱- با توجه به متون روانشناسی و حوزه تعلیم و تربیت، اگر مجموعه زندگی انسان به مثابه «متنی» است با قابلیت تفسیر، این تفسیر چگونه و با چه ویژگیهایی امکانپذیر است؟ ۲- آیا از روش هرمنوتیک میتوان بهعنوان روش تحقیق و پژوهش در مطالعات دینی بهره برد؟ ۳- محدودیتها و کاستیهای روش هرمنوتیک در رویکردهای دوگانه دینی و روانشناسی کدام است؟  

کلیدواژه ها:

Keywords: Religious texts ، psychology ، understanding ، hermeneutics ، interpretation ، explicate. ، کلیدواژهها: متون دینی ، روانشناسی ، فهم ، هرمنوتیک ، تفسیر ، تاویل.