نقش پیشفهمها و پیشفرضها در تفسیر از منظر شبستری

پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه­ای نگارش یافته است و نقش پیش­فرض­ها و پیش­فهم­ها در تفسیر از منظر مجتهد شبستری را بررسی می­کند. همچنین تبیین علم هرمنوتیک و نقش پیش­داوری­ها و پیش­دانسته­ها و میزان دخالت آنها در تفسیری صحیح و نزدیک به واقع از اهداف پژوهش حاضر است؛ زیرا تفسیر از مهمترین مباحثی که در باب قرآن مطرح است و با تدبر و تدقیق بر متن، نقش و تاثیر مولفه­هایی چون افکار و علایق راوی، مکان و زمان حاکم بر جامعه که بر فضای فکر و اندیشه و تفسیر یک متن در ذهن مفسر رخ می­دهد از پیش­فرض­ها و پیش­فهم­های منطبق است. یکی از افرادی که این ادعا را تایید می­کند آیت­الله مجتهد شبستری است. ایشان معتقد است که صرف قرائت قرآن و تدبر و تعمق در آیات آن نمی­تواند آدمی را به حقیقت و اسرار نهفته در پس آیات رهنمون شود. بنابراین، با نواندیشی خود دستاویز دانش هرمنوتیک شد و پیش­فهم و پیش­فرض­ها را در صدر تفاسیر خود قرار داد. مولفه­های به­کار رفته در پژوهش حاضر عبارتند از: مفهوم تفسیر، هرمنوتیک و تاریخچه­ آن، پیش­داوری و نقش آن در فهم متن، نقشپیش­فرض­هاوپیش­داوری­هادرتفسیر، نقش پیش­فهم­ها و پیش­فرض­ها در تفسیر از منظر شبستری، روش­های تفسیر قرآن، تفاوت پیش­فرض و تفسیر به رای و ابهامات موجود در فهم متن، زمینه، زمانه و تاثیر آن بر تفسیر مجتهد شبستری از دین. یافته­های پژوهش حاضر حاکی از آن است که مجتهد شبستری در تفاسیر خود از پیش­فهم­ها و پیش­فرض­های صواب بهره جسته است؛ زیرا ایشان معتقد است که در دنیای پیشرفته­ کنونی،چارچوب تفکر فقهی سنتی برای کسانی که کشور را هدایت می­کنند راهگشا نیست و مانع حرکت به­سوی زندگی مدرن و متناسب با عصر حاضر می­شود. بنابراین با تمسک به پیش­فهم­ها و پیش­فرض­ها در پی آن است تا ابهامات موجود در متون گسسته­ دینی را شفاف­سازی کند و پرده­های حجاب و ظلمت را درهم شکند و تفسیری قریب به نظر امامان معصوم (ع) ارائه دهد.

کلیدواژه ها:

هرمنوتیک ، پیشفهم ، پیشفرض ، تفسیرقرآن ، شبستری