واکاوی شاخص های فیزیوگرافی حوزه آبخیز مشهد به عنوان یک مطالعه موردی در مناطق خشک و نیمه خشک

مطالعات فیزیوگرافی مربوط به خصوصیات فیزیکی و شکل گرایی حوضه است که تصویر نسبتا دقیقی از کارکرد کمی و کیفی سیستم هیدرولوژیک آن حوضه در اختیار محققان قرار می دهد. و اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می شود که با مشکلات متعددی در ارتباط با منابع آب بخصوص در مناطق نیمه خشک مواجه باشیم. در این پژوهش تلاش شده است که خصوصیات فیزیوگرافی حوزه آبخیز مشهد با مساحت ۱۰۰۴۰ کیلومترمربع و محیط ۴۸۱ کیلومتر مورد مطالعه قرار گیرد. شیب حوزه به میزان قابل توجهی دارای شیب ملایم (۰-۵%) است، درنتیجه سرعت آب روند افزایشی نداشته و قدرت فرسایشی رودخانه کمتر می شود. جهت شیب در بخش های شمالی تا شرقی بیشتر جنوبی، با خاک تکامل نیافته و پوشش گیاهی کم تراکم و در بخش های شمال غرب، غرب تا جنوب حوزه، بیشتر رو به شمال با پوشش گیاهی متراکم تر و خاک نسبتا تکامل یافته است. با توجه به میزان تراکم زهکشی کم (۰/۲۱)، شیب ملایم و همچنین شکل سیستم شبکه زهکشی (شاخه درختی)، آب در تمامی بخش های منطقه توزیع شده، در نتیجه زمان تمرکز افزایش یافته و قدرت فرسایشی حوزه و شدت رواناب کمتر می شود. در پایان توصیه می گردد، توجه بیشتری به مطالعات مدیریت منابع آب بخصوص در اقیلم های خشک و نیمه خشک گردد تا با ارزیابی آن ها اثربخشی پروژه های اجرایی مفید واقع شود.

کلیدواژه ها:

آبخیزداری در مناطق خشک ، سامانه اطلاعات جغرافیایی ، کارتوگرافی ، مشهد