تحلیل قابلیت عقود انتفاعی در نظام تامین مالی خرد اسلامی با استفاده از روش تاپسیس فازی

در دو دهه اخیر صنعت تامین مالی خرد با هدف توانمندسازی طبقه فقرای جامعه، هم از لحاظ تعداد مشتریان، هم از لحاظ تعداد و انواع ارائهدهندگان خدمات و هم از لحاظ روشها و فرآیندها، به صورت فزایندهای رشد داشته است. امروزه تامین مالی خرد متعارف عمدتا بر اساس قرارداد قرض با بهره انجام میشود. با توجه به حرمت ربا در اقتصاد اسلامی، لازم است در ارائه تامین مالی خرد اسلامی از عقود مختلفی که در نظام مالی اسلام وجود دارد، استفاده شود. از مهمترین و پرکاربردترین عقود برای این منظور عقود انتفاعی اعم از عقود مبادلهای و عقود مشارکتی است. سوال مهمی که در اینجا مطرح میشود آن است که کدام یک از انواع عقود انتفاعی، جهت توسعه فعالیتهای تامین مالی خرد اسلامی مناسبتر از بقیه عقود هستند؟ پاسخ به این پرسش، نخست نیازمند شناسایی شاخصهای عقود مناسب برای استفاده در نظام تامین مالی خرد اسلامی است. تحقیق حاضر درصدد است ضمن شناسایی شاخصهای مذکور، با استفاده از روش تاپسیس فازی به عنوان یکی از روشهای موجود در رویکرد تصمیمگیری چندشاخصه، به اولویتبندی عقود انتفاعی از حیث کارآمدی استفاده در نظام تامین مالی خرد اسلامی بپردازد. نتایج تحقیق نشان میدهد حداقل نه شاخص برای این موضوع وجود دارد. همچنین نتیجه اولویتبندی حکایت از آن دارد که به ترتیب عقود مرابحه، جعاله و اجاره مناسبترین عقود انتفاعی جهت استفاده در نظام تامین مالی خرد اسلامی میباشد.

کلیدواژه ها:

تامین مالی خرد ، اقتصاد اسلامی ، مالی اسلامی ، عقود انتفاعی ، تاپسیس فازی طبقهبندی JEL: G۲۱ ، O۱۶ ، C۱۲