رویکرد تطبیقی سیاست خارجی امریکا در قبال برنامه هستهای ایران و کرهشمالی

امریکا از اوایل دهه ۹۰ میلادی تاکنون، تلاش بسیاری برای مقابله با برنامه هستهای ایران و کره­شمالی انجام داده است. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی و با رویکردی تطبیقی ابعاد دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی سیاست امریکا در مواجهه با برنامه هستهای ایران و کرهشمالی بررسی شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که به­رغم تفاوت اهداف این دو کشور در پیگیری برنامه هستهای، ایران نسبت به کرهشمالی بیشتر تحت فشار سیاسی- اقتصادی و تهدید نظامی قرار گرفته است. در این مدت، همه دولتهای دموکرات و جمهوریخواه رویکرد تعاملی با کرهشمالی را به صورت دو و چند­جانبه آزمودهاند، در حالی­ که این رویکرد در قبال ایران، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. توافق ناشی از تعامل (برجام) نیز مدت کوتاهی بعد از حصول، دوام نیاورد و آمریکا از آن خارج شد. تحریم و تشدید فشار اقتصادی علیه ایران در چارچوب کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ خیلی زود بخشهای مهم اقتصاد ایران را در برگرفت. در حوزه نظامی اگرچه دو کشور همواره در معرض تهدید به حمله نظامی بودهاند، اما این گزینه در خصوص ایران بیشتر مورد توجه سیاستمداران و نخبگان فکری امریکا بوده است. برای بررسی چرایی این موضوع از نظریه رئالیسم نئوکلاسیک استفاده شد که بر اساس آن گزینههای منتخب در قبال ایران و کرهشمالی تحت تاثیر عوامل سیستمی و داخلی قرار دارد. علاوه بر منافع قدرتهای جهانی (چین و روسیه)، منافع متحدان منطقهای امریکا در شمال شرق و جنوب غربی آسیا هم از عوامل مهم سیستمی تاثیرگذار بر سیاست واشنگتن در خصوص برنامه هستهای ایران و کرهشمالی است. در حالی ­که ژاپن و کرهجنوبی اغلب خواستار مذاکره و تعامل برای حل معضل هستهای کرهشمالی هستند؛ متحدان عرب و صهیونیستی امریکا تشدید فشار علیه ایران و حتی استفاده از زور را پیشنهاد دادهاند. از سوی دیگر هر­چند کرهشمالی میتواند کرانه غربی امریکا را هدف قرار دهد، اما امریکاییها تصور میکنند کرهشمالی احتمالا به دلیل ایجاد توازن استراتژیک با آمریکا در واکنش به اقدام تهاجمی امریکا و متحدان آن، به خاک امریکا حمله خواهد کرد. امریکاییها ایدئولوژی جمهوری اسلامی را دشمن تلقی میکنند بر این باورند که پیشرفت هستهای، احتمال دستیابی ایران به سلاح هستهای را افزایش میدهد و در نتیجه منافع امریکا در منطقه و حتی جهان به خطر میافتد. نتیجه حاصل از عوامل سیستمی و داخلی، تشدید فشار علیه ایران و کاهش فشار علیه کرهشمالی است.

کلیدواژه ها:

برنامه هستهای ایران و کرهشمالی ، تعامل ، تحریم ، تهدید ، عوامل سیستمی و داخلی