ارزیابی سیستم حکمرانی منابع آب با توجه به بحران آب در ایران

در سال هاى اخیر به علت برداشت و مصرف بى رویه و عدم توازن میان مصرف و منابع آب، کشور ایران به سمت کمبود شدید منابع آب تجدیدپذیر رفته و شاخص هاى منابع و مصارف آب کشور به سطح بحرانى رسیده است. راه حل بحران آب را باید در فرایند حکمرانى هر سرزمین جستجو کرد. با تغییرات چشمگیر در روال حکمرانى آب کشور، دست دولت یا حکومت در حل و فصل امور باز و مقدورات بقیه جامعه در مشارکت در امور مختلف، محدود شد. در نتیجه سازوکارهاى حکمرانى کشور عمدتاً منحصر شده است به تنظیم رویه هایى براى برنامه ریزى بخشى در نظام متمرکز دولتى، استفاده از رویه هاى قضایى و به کارگیرى امکانات ادارى. این تحولات مى تواند عامل اصلى بهره بردارى ناکارآمد و بى رویه از منابع آبى کشور باشد. لذا در این شرایط تحلیل وضعیت موجود و ارائه راهکارهاى مناسب از اولویت اصلى سیاست گذاران محسوب مى شود. به همین منظور در این مقاله سعى گردید چارچوبى براى ارزیابى حکمرانى ارائه شود و علل و عوامل ساختارى بحران آب در کشور به روش کیفى مورد تحلیل و بررسى قرار گیرد. در این چارچوب، به ارزیابى مؤلفه هاى حکمرانى آب، اصول حکمرانى آب، شکاف ها و موانع حکمرانى آب پرداخته شده است. نتایج ارزیابى نشان مى دهد که سیستم حکمرانى منابع آب در شرایط نامطلوبى قرار دارد و در نتیجه حکمرانى فعلى منابع آب براى تقویت پایدارى منابع آب باید همراه با بهبود ساختار و اصلاحات نهادى شامل کاهش اختیارات دولت و حرکت به سمت الگوى مشارکتى باشد.

کلیدواژه ها:

آب ، بحران ، حکمرانی ، ایران