بررسی تأثیر اکراه بر معاملات در فقه اسلامی و حقوق ایران

یکی از شرایط درستی و صحت هر معاملهای رضا و قصد از سوی طرفین معامله اهست. گاهی اوقات در معاملات طرفین از این جهت ناراضـیاند کـه نـاگزیر به انجام معامله بودند. گاهی ممکن است شخص دیگری با تهدید نسبت به جان، آبرو و مال، فرد را علیرغم میل باطنی به انجام معاملـه ای مـوردنظر خـود وادار نماید. مقاله حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و با رویکرد کتابخانه ای، تأثیر اکراه بر معاملات در فقه اسلامی و حقـوق ایـران را بررسـی نمـوده و نتـایج مقالـه بیانگر آن است که: از بررسی مستندات فقهی و مواد قانونی جمهوری اسلامی ایران چنین بدست می آید که هرگاه شـخص بـه انعقـادعقد یا قراردادی اکراه شود، چنین قراردادی غیرنافذ است و آن قرارداد و معامله بدلیل نبودن رضا در برقرارکننـده آن نافـذ نیسـت وشخص میتواند آن را رد و باطل اعلام کند و یا اینکه آن را بپذیرد و تنفیذ نماید. اکراه میتواند بصورت جـرح و زخمـی نمـودن مکـره بـرای ایجـاد عقـد و معامله باشد که در این صورت آن را اکراه مادی و فیزیکی مینامند و نیز میتواند به صورت ترس ناشی از اجرای تهدید در آینـده و فشـار روانـی بـه شـخص اکراه شده وارد شود و آزادی عمل را از وی سلب کند که آن را اکراه معنوی مینامند. اکراه و تهدید در صورتی موجب عدم نفوذ معاملـه اسـت کـه تهدیـد عادتا! قابل تحمل نباشد. زمانی که عقد و قرارداد غیرنافذ میباشد، عقد به حیات خود پایان نمیدهد و در حالت ناقص قـرار میگیـرد کـه ایـن قـرارداد بـا دو عنوان رد و اجازه (تنفیذ) روبرو میشود به این معنی که طرف معامله میتواند با اجازه خود عقد را تکمیل کند و صحت آن را نشان دهد و یـا اینکـه آن را رد میکند و عقد باطل میشود.

کلیدواژه ها:

اکراه ، معاملات ، فقه اسلامی ، حقوق ایران