مطالعه تعامل در گرافیک معاصر ایران از منظر رسانه شناسی مک لوهان (مطالعه موردی: آثار گرافیکی پنجمین دوره سرو نقره ای)

هدف پژوهش حاضر مطالعه تعامل در گرافیک معاصر ایران از منظر رسانه شناسی مک لوهان در آثار گرافیکی پنجمین دوره سرو نقره ای است. روش پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از منظر ماه یت توصیفی از نوع تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه آثار گرافیکی پنجمین دوره سرو نقرهای بوده که از 12 رشته چاپ شده در کتاب 12 اثر به طور تصادفی ساده انتخاب شد. مارشال مکلوهان استاد کاناداییِ زبان انگلیسی، اندیشمند نظریه پرداز تئوریهای ارتباطی و یک روشنگر پیشرو اجتماعی بود. او استاد مرکز مطالعات رسانهای تورنتو، و مطرحکننده جمله معروف »رسانه خود پیام است« بود. او از نظر توجه به روش هاو وسایل ارتباطی، جزو چهره های پیشرو در این زمینه به حساب می آید. مک لوهان به تلویزیون لقب »غول خجالتی«، و به رادیو صفت »طبل قبیله ای« داد. مک لوهان معتقد بود که کل دستاورد و فناوریهای رسانه ای از الفبا تا کامپیوتر در واقع امتداد حواس و خود انسان هستند. آثار مکلوهان در واقع در تلاش است که نشان بدهد رسانه چگونه »بودن در جهان« ما را مشخص میکند، در واقع آثار او ارائه ی یک تحلیل پدیدارشناسانه از زندگی در »دهکده جهانی« و در فضاهای رسانه ای را ارائه می کند.مکلوهان معتقد بود که رسانه ها وسیله ای برای گسترش بدن انسان هستند. در نگاه مکلوهان به رسانه، محتوای آن تأثیر بسزایی ندارد و مهمترین پیام رسانه تأثیر آن در دیدگاه ما به زندگی است. از آنجایی که چاپ باعث پیدایش دولتها شد و ماشین به ایجاد شهرها و جاده ها انجامید، تلویزیون هم به پایان زمان نوشتار و نشر میانجامد و ساختار دنیا را دگرگون میکند. مکلوهان رسانه های الکترونیک را امتداد حواس و دستگاه عصبی انسان می دانست و دنیای حاصل از ارتباط تلویزیونی را »دهکده جهانی« نامید. مکلوهان به این اعتقاد داشته که پیام و رسانه ارتباط متقابل با یکدیگر داشته و میتوانند از لحاظ مفهومی در جای همدیگر قرار گیرند؛ به صورتی که رسانه وقتی رسانه است که حاوی پیام و انتقال دهنده آن باشد و رسانه پیام است. همچنین خود پیام رسانه یا تکنولوژی، دگرگونی معیارها، سرعت حرکات و مدلهای زیستی انسان است. بعد از مشخص شدن رسانه ها میتوان آنها را در دو دسته گرم و سرد طبقه بندی نمود. زمانی که رسانه ای یکی از حواس انسانی را امتداد بخشد و حساسیت بسیار نصیب آن سازد، به آن رسانه گرم گویند و رسانه هایی که حساسیت کمی ایجاد می کند، رسانه سرد هستند (مکلوهان ، .(1377 رسانه سرد رسانه ای است که تشریک مساعی زیادی را از مخاطب طلب کرده و درک پیامهای آن احتیاج به قدرت تخیل و تصور مخاطب دارد. در صورتیکه رسانه های گرم آن هایی هستند که دخالت چندانی از مخاطب نمی خواهد و به خاطر صراحت نیازی به تخیل ندارد. در رسانه های سرد مخاطب باید با کمک همه حواس خود به بررسی و پذیرش آن رسانه بپردازد. از آنجا که رسانه سرد شفافیت کمتری دارد به طور ضروری دخالت و همکاری بیشتری را از حواس مخاطب می خواهد. در رسانه های سرد لازم است مخاطب با استفاده از قدرت تخیل خود حلقه های مفقوده را که در پیام وجود دارد شناسایی کند. در این رسانه فرد مجبوراست در فرایند انتقال تجربه درگیر شود. رسانه گرم در دیدگاه مک لوهان رسانه ای است که فقط یکی از حواس پنج گانه مخاطب را به کار میگیرد. رسانه های گرم با حجم زیادی از دادهها رو به رو هستند و از نظر بیان مضمون کامل هستند. رسانه گرم رسانه ای است که مخاطب در برخورد با آنها، احتیاج به تمرکز زیادی ندارد؛ چراکه نحوهء انتقال پیام، از وضوح بالایی برخوردار است. طبق نظر مک لوهان، به رسانههایی عنوان رسانه گرم داده میشود که کاربران آنها، نیازی به تمرکز زیاد حواس ندارند، و رسانه می تواند بار معنایی خود را به روشنی منتقل کند)مثل سینما(. از طرفی یکی از ابزارهای مهم ارتباطات، گرافیک است که نقش مؤثری در این فرایند داشته است و میتواند در کنار رسانه ها قرار گیرد. گرافیک را باید کاربردی ترین زیرمجموعه هنرهای تجسمی دانست. در عصر ارتباطات، به دلیل محدودیت های زبان نوشتاری و نامفهوم بودن واژه ها، گرافیک به عنوان مهم ترین رسانه ارتباط تصویری مطرح شده است. حضور رسانه های قدرتمند تصویری دیگر مثل ماهواره، اینترنت، تلویزیون و نرم افزارهای چندرسانه ای رایانه ها نه تنها اهمیت گرافیک را کاهش نداده، بلکه آن را به عنوان رسانه ای کارآمد درخدمت گرفته است.نتایج پژوهش مشخص نمود نشان اپلیکیشن آپ، بروشور معرفی اپلیکیشن مدیریت ساختمان باژ، مجموعه پوسترهای صلیب سرخ، مجموعه گرافیک تبلیغاتی کارآفرینی های مخابراتICTکمپین طراحی گرافیک هتل سلامت، بسته بندی دستمال کاغذی چشمک، وبسایت زیگما و موشن گرافی لینا جزو آثار گرافیکی تعاملی و در دسته رسانه های سرد دسته بندی شدند. همچنین نتایج نشان داد هویت بصری مجموعه آرتز و پروتز ایلیا، جلد مجله هنر طراحی لباس، پروژه طراحی شماره 2و 3 مجله شیوه و تایپ فیس فرمانده تعامل کمتری با مخاطب داشتند و در دسته آثار گرافیکی گرم قرار گرفتند.

کلیدواژه ها:

گرافیک تعاملی ، رسانه سناسی ، رسانه سرد و گرم ، مک لوهان ، سرو نقره ای