تحلیل ساختاری ماجرای بر دار کردن حسنک وزیر برپایة الگوی الماسی‌شکل لباو و والتزکی

روایت‌شناسی گونه‌ای از ساختارگرایی است که هدف آن، کشف الگویی کلی برای روایت است. ویلیام لباو یکی از نظریه‌پردازان این حوزه است. او با همکاری جاشوا والتزکی برپایة روایت‌های شفاهی گویشوران انگلیسی‌زبان، الگویی برای ساختار روایت پیشنهاد کرد که به الگوی الماسی‌شکل معروف است. این الگو از شش بخش چکیده، آشناسازی، ارزش‌گذاری، کنش گره‌افکن، کنش گره‌گشا، پایانه تشکیل شده است. تاریخ بیهقی اثری روایی است که روایت شفاهی در بیشتر بخش‌های آن نمود بسیاری دارد. روایت شفاهی در ماجرای بر دار کردن حسنک وزیر نقش بسیار مهمی دارد؛ این مقاله می‌کوشد تا برپایة الگوی لباو این روایت را بررسی و تحلیل کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ساخت کلان داستان حسنک با این الگو به‌طورکلی سازگار و منطبق است؛ اما عواملی مانند موضوع اثر، شگردهای بیهقی در روایت و... به بیشتر بخش‌های الگو شکل ویژه‌ای بخشیده و باعث بی‌مانندی چارچوب ماجرا شده است. مهم‌ترین نمود امتیاز داستان حسنک در بخش ارزش‌گذاری آشکار می‌شود که سبک نگارش بیهقی را به سبکی تأکیدی تبدیل و ادعای او را مبنی‌بر بی‌طرفی در تاریخ‌نگاری رد می‌کند.

کلیدواژه ها:

ارزش‌گذاری ، بوسهل زوزنی ، بیهقی ، حسنک ، روایت شفاهی ، لباو