بررسی و تحلیل نمادهای بخش اساطیری شاهنامه

لازمة شناخت نمادهای شاهنامه، شناخت بستر و نحوة آفرینش و پیدایش نماد، اسطوره و حماسه است. نماد با ضمیرخودآگاه و ناخودآگاه روان آدمی در ارتباط است و سازندة زبان اساطیر، افسانه‌ها و حماسه‌هاست و زبان آثار اسطوره‌‌ای و حماسی نمادین است. مسألة اصلی در اساطیر ایرانی، سرشت دوگانة خلقت است و در جریان گذر از اسطوره به حماسه، نبرد دو نیروی نیک و بد در جنبه‌های مختلف هستی نمایان می‌شود و برخی از شخصیت‌ها که بیش از سایر عناصر، بیان‌گر مفاهیم رمزی و نمادین هستند، نماد تحول ایزدان به شاهان می باشند و در برابرآنان پادشاهان اهریمنی که نماد خشکسالی(اَپوش) اند، قرار دارند. از دیگر عناصر نمادین که در این پژوهش به آن‌ها پرداخته شده است: شخصیت‌های نمادین، موجودات موهوم اساطیری، خواب‌های نمادینِ شاهان و قهرمانان، نمادینگی آب و آتش و فرّه می‌باشد. و شخصیت‌های نمادین؛ بویژه پادشاهان مثل سایر عناصر، واجد ارزش نمادین هستند و بخشی از عناصر سازندة نمادهای اساطیری را در شاهنامه تشکیل می‌دهند و به عنوان محوری ترین بن‌مایه‌های شخصیت اعتبارشان به میزان بهره‌مندی آن‌ها از"فرة ایزدی" است. شاهانی چون افراسیاب و ضحّاک به دلیل عدم بهره‌مندی از آن در شمار بد‌نام‌ترین شاهان و فریدون و کیخسرو به دلیل بهره‌مندی مستمر از آن در رأس خوشنام‌ترین شاهانند. این تحقیق، به روش توصیفی - تحلیلی و بر پایه‌ی منابع کتابخانه‌ای نگارش شده است.  

کلیدواژه ها:

فردوسی ، شاهنامه ، اسطوره ، نماد ، شخصیت