تحلیل ریخت‌های اسطوره‌ای در نگارة جام زرین حسنلو (عصر آهن) بر اساس رویکرد منظومة شبانه و روزانة ژیلبر دوران

بیان مسئله: نگارة جام زرین حسنلو، از هنرهای اصیل برجای ماندة محوطة حسنلو است که دربرداندة  نگرش ­ها و باورهای جوامع بشری (عصر آهن) است. هنرمند در این اثر(جام زرین حسنلو)، ﻣﻀﺎﻣﻴﻨﻲ اهورایی( نیک) را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻀﺎﻣﻴن اهریمنی (شر) به تصویر کشیده است و از این منظر، ﺗﺼوﻳﺮی را ﻛﻪ دارای  ارزش­ گذاری بار  ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ است، آفریده است. ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ از اﻳﻦ منظر ﺑﻪ نگارة جام زرین حسنلو، رﻳﺸﻪ در رویکرد اسطوره ­شناسی «ژﻳﻠﺒﺮ دوران» دارد. وی بر این باور است، تصویرهای ذهنی به دو منظومه، شبانه و روزانه ﺗﻘﺴﻴﻢ می­ شوند. با توجه به این منظومه‌ها،  اینکه  در جام حسنلو چه رویکردی اسطوره‌ای غالب است سؤالی است که در این پژوهش به آن پاسخ داده می‌شود. هدف: هدف این پژوهش، شناخت مفاهیم اسطوره‌ای عناصر هنری ایران  با نگرش‌های  جدید است. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، توصیفی – تحلیلی است. دادة پژوهش به روش موردی بررسی و تحلیل شده است. جمع ­آوری اطلاعات نیز به شیوة کتابخانه ­ای است. یافته ­ها: هنرمند، نگاره جام حسنلو را با یاری گرفتن از صورت ­های تخیلی و قدرت متافیزیکی آن و با استمداد از اسطوره­ پردازی، مضامین مثبت شخصی و جامعه دورة خود را به تصویر در آورده و مقارن با آن،  مضامین منفی را ترسیم نموده است. در تقابل منظومة روزانه (عرشی، روشنایی و جداکننده) منظومة شبانه (ریخت­ های سقوطی، تاریکی و حیوانی) به کار برده است، در نهایت منظومه روزانه به نسبت شبانه در تصاویر جام زرین حسنلو از بسامد بالایی برخوردار است.

کلیدواژه ها:

نگارة جام زرین حسنلو ، اسطوره ، منظومه شبانه و روزانه ، ژیلبر دوران