جایگاه شورا در حکومت اسلامی با تکیه بر اندیشه‌های محمدرشید‌رضا و بررسی پیامد‌های سیاسی آن

محمد رشید رضا، اندیشمند مسلمان اهل تسنن، در میان متفکران معاصر جهان اسلام به عنوان چهره‌ای اصلاحگر شناخته می‌شود. او برای تطبیق خلافت اسلامی با دموکراسی و دور کردن خلیفه از استبداد با توسل به آیات شورا، حکومت شورایی را پیشنهاد می‌کند؛ با این حال، نگاه ایشان در ترسیم مجلس شورا کاملاً نخبه‌گرایانه است. رشیدرضا به دلیل موانعی که در راه تشکیل خلافت اسلامی با آن مواجه می‌گردد، در سیر تکاملی دیدگاه‌های خود به سمت نظریه پردازی برای حکومت اسلامی تمایل پیدا می‌کند. اهمیت این پژوهش در این است که توانسته، ضمن کاوش حول زوایای مختلف شورا از دیدگاه این اندیشمند به تطبیق آن با دموکراسی پرداخته و پیامدهای سیاسی آن را بررسی نماید. مسئلة اساسی پژوهش حاضر این است که محمد رشید رضا چه جایگاهی برای شورا در حکومت اسلامی قائل بوده و پیامدهای سیاسی آن کدام است. در نگارش مقالة پیش رو از روش تعاملی استیوارت هیوز استفاده شده است. در این روش بین مقتضیات و بسترهای اجتماعی و شکل‌گیری اندیشة خاص نقش اساسی وجود دارد و وقتی اندیشه‌ای پا گرفت، اندیشة جدید باعث دگرگونی جامعه و در نتیجه باعث پدیدار شدن نظم جدید در جامعه خواهد شد. 

کلیدواژه ها:

محمد رشید ‌رضا ، شورا ، اولی الامر ، بیعت ، دموکراسی