برآورد دامنۀ فعالیت زمین‌ساختی تاقدیس خویز از طریق معیارهای مورفومتری (زاگرس خوزستان)

مطالعۀ الگوی هندسۀ چین­خوردگی­ها و تحلیل دگرریختی آن­ها، یکی از مهم­ترین موضوع­های زمین­شناسی کمربندِ کوهزایی زاگرس به شمار می­آید. تاقدیس خویز در استان خوزستان و در کمربند رانده و چین­خوردۀ زاگرس در فرادیوارۀ­ گسل پیشانی کوهستان واقع شده است. این تاقدیس یکی از تاقدیس­های مهم زاگرس به شمار می­رود؛ اهمیت آن به دلیل وجود رودخانه دائمی مارون است که از میانه­ تاقدیس عبور کرده و تاقدیس خویز را به دو نیم تقسیم کرده است. این تاقدیس با استفاده از اشکال مورفومتری نظیر رویه­ها­ی سه­گوش، دره‌های ساغری و شاخص تابیدگی جبهۀ کوهستان، از نظر مورفوتکتونیک مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت تاقدیس خویز از نظر میزان فعالیت زمین­ساختی به‌خصوص فعالیت­های عهد حاضر است؛ به کمک نتایج این پژوهش می­توان وضعیت سازه­های احداث­شده بر روی این تاقدیس و در مجاورت آن، به‌خصوص سد مخزنی مارون را از نظر مخاطرات زمین­شناسی مورد ارزیابی قرار داد. این اشکال و شاخص­ها در دو یال تاقدیس به‌صورت جداگانه مورد مطالعه قرار گرفت؛ بر اساس نتایج این مطالعه مشخص شد که شاخص­های مورفوتکتونیکی ذکرشده رابطۀ مستقیمی با میزان فعالیت زمین­ساختی داشته و بر این اساس می­توان اظهار داشت که تاقدیس خویز از نظر فعالیت نسبی زمین­ساختی در وضعیت فعال قرار دارد و همچنین یال شمال شرقی آن نسبت به یال جنوب غربی، فعالیت بیشتری از خود نشان می­دهد. این مسئله می‌تواند به علت وجود تاقدیس زیرسطحی منصورآباد در جنوب غرب تاقدیس خویز و با فاصله­ای کمتر از یک کیلومتر از آن باشد که منجر به تشکیل پس­راند در یال شمال شرقی تاقدیس خویز و ایجاد فعالیت زمین­ساختی بیشتر در این یال شده است.

کلیدواژه ها:

مورفوتکتونیک ، مورفومتری ، زاگرس خوزستان ، تاقدیس خویز