جستاری بر نقش هنرمندان در حضور دوباره ی رنگ در معماری ایران دوره اسلامی

رنگ از قبل از تاریخ پیوندی عمیق با زندگی انسانی داشته است و ابزاری برای بیان احساسات، علایق، اعتقادات و آرزوهایش از راه رنگی نمودن سطوح و خلق اشکال مورد نظر بوده و با گذشت زمان و پیشرفت آدمی، بسترهای کارگیری آن گسترش یافته است و در معماری و فضاهای انسان سازهم با اهداف تزئینی و غیر تزئینی نقش برجسته ای را در قالب های گوناگون ایفا کرده است. ردپای کاربرد رنگ در معماری ایران به دوران کهن برمی گردد و در این نوشتار با بررسی حضور آن از دوره ی تمدن ایلام تا دوره ی اسلامی درمی یابیم که در این سرزمین و در دوره های مختلف مانند ایلامیان، مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و اسلام، با هنرنمایی هنرمندان ایرانی، کاربرد رنگ در آثار مختلف معماری مورد توجه بوده است اما در قرون اولیه دوره اسلامی ایران وقفه ای معنادار در کاربرد رنگ دیده می شود و بعد از آن دوباره متجلی می شود. اینکه سبب عدم به کارگیری رنگ در آن دوره چه بوده است و نیز چگونه دوباره در معماری اسلامی متجلی شده است، سوالات مطرح در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و با شیوه ی مطالعه ی کتابخانه ای هستند و با این فرض که این هنرمندان ایرانی بودند که با وجود حساسیت هایی که اسلام درباره ی تزئینات رنگی دارد راه به کارگیری دوباره آن را یافته اند، به بررسی حضور رنگ در معماری ایران و دلایل عدم به کارگیری رنگ در سده های اولیه ورود اسلام به ایران و چگونگی اعتلای دوباره آن در معماری ایران در دوره ی اسلامی پرداخته شده است و با توجه به بررسی نقش هنرمندان و شرایط اجتماعی و سیاسی سده های اولیه ی اسلامی ایران تا دوره ی سلجوقی، به نظر می رسد شکوه دوباره حضور رنگ ناشی از هنرمندی هنرمندان ایرانی در گذر از موانع موجود اعتقادی بوده است.

کلیدواژه ها:

رنگ ، تزئینات رنگی ، نقش هنرمندان ، معماری ، ایران باستان ، اسلامی