تحلیل گفتمانی عناصر انسجام متن در دعای اول صحیفه سجادیه

از دهه هفتاد قرن بیستم رویکرد جدیدی با عنوان تحلیل گفتمان در زبانشناسی شکل گرفت که متن را محور مطالعاتزبانی خود قرار داد. این رویکرد به تظاهر نظریه انسجام متن توسط هالیدی و حسن (1976) انجامید، که خود موجباتتحلیل وحدت و پیوستگی متن و تمایزمتن از جمله های جداگانه را به منظور کشف مناسبات موجود میان عناصر آن درتحلیل گفتمان به دست داد.کلام گوهربار امام سجاد (ع) درصحیفه سجادیه از متون دینی، ادبی و بلاغی مهم ما به شمارمی رود که از دیرباز تا به امروز مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندانی بسیار در حوزه های دینی و ادبی قرار گرفته است. باوجود تمرکز بسیاری پژوهش ها بر جنبه های ادبی و بلاغی آن، این اثر ارزشمند تاکنون بر مبنای نظریات و رویکردهاینوین زبانشناختی مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا مقاله حاضر بر آن است تابا روش آماری- تحلیلی و توصیفی به بررسی متن دعای نخست صحیفه سجادیه،از منظر زبانشناسی به شکل عام و تحلیل عناصر انسجامی متن به شکلخاص بپردازد تا زمینه را جهت درک بهترو عمیق تر این دعا فراهم آورد و موجبات کشف زیبابی های مختلف متن آن رافرا روی مخاطب قرار دهد. نتایج تحقیق نمایانگر آن است که از میان عناصر انسجامی بیشترین بسامد درسطح عناصرواژگانی در «تکرار مستقیم»، «تکرار اشتقاقی»، «تضاد» و «ترادف» است که بیانگر غنای واژگانی و دانش بیحدو حصر گوینده آن است؛ در سطح عناصر انسجام دستوری در «ادوات ربطی افزایشی»، «ارجاع شخصی» و «ادوات ربطی سببی» و«زمانی» است که درکنار سایر عوامل انسجام به متن وحدت و انسجام بیشماری بخشیده است، و در سطح انسجامآوایی یه ترتیب در «سجیع»، «موازات» و «جناس» مشاهده می گردد که علاوه بر آهنگین کردن متن، خود عامل اقناع قوی به مخاطباست تا هدف اصلی امام از این دعا که تعلیم کیفیت حمد و آثار مترتب بر آن است بهتر محقق شود.

کلیدواژه ها:

صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) ، عناصر انسجامی واژگانی ، انسجام دستوری ، انسجام آوایی.متن ، عناصر