اثر روش خاک‌ورزی و مدیریت بقایای گندم (Triticum aestivum L.) بر عملکرد ذرت (Zea mays L.)، خصوصیات خاک و فراوانی کرم‌‌های خاکی

روش خاک­ورزی و مدیریت بقایا دو عامل مهم مدیریتی هستند که می­‌توانند ویژگی­های محیط و موجودات خاک و تولید زراعی را تحت تأثیر قرار دهند. آزمایشی سه ساله به منظور بررسی اثر خاک­ورزی (خاک­ورزی رایج، کم خاک­ورزی و بی خاک­ورزی) و مدیریت بقایای گیاهی گندم (حفظ بقایا و حذف تمام بقایا از سطح خاک) بر فراوانی کرم­های خاکی، ماده آلی خاک، نفوذ تجمعی و عملکرد ذرت، به صورت کرت­های یک بار خُرد شده با سه تکرار در زرقان فارس اجرا شد. بیشترین عملکرد دانه (14447 کیلوگرم در هکتار) و شاخص برداشت ذرت (82/36 درصد) به ترتیب در کم خاک­ورزی و خاکورزی رایج با حفظ بقایای گیاهی حاصل شد. عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایا میزان عملکرد دانه ذرت را نسبت به بی خاک­ورزی بیش از 30 درصد افزایش داد. خاک­ورزی رایج و حذف بقایا نسبت به خاک­ورزی حفاظتی منجر به کاهش 15 و 12 درصدی ماده آلی خاک در دو عمق صفر-10 و 10-20 سانتی­متری شد. با حفظ بقایای گیاهی بیشترین میزان نفوذ تجمعی در کم خاک­ورزی و خاک­ورزی رایج حاصل شد. بیشترین فراوانی کرم­های خاکی در بی خاک­ورزی و حفظ بقایا حاصل شد در حالی که خاک­ورزی رایج و حذف بقایا نسبت به کم خاک­ورزی و بی خاک­ورزی فراوانی کرم­های خاکی را به ترتیب 5/38 و 50 درصد کاهش داد. به­طور کلی در تناوب پیوسته گندم-ذرت جهت حفظ پتانسیل عملکرد ذرت، بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش فعالیت کرم­های خاکی انجام عملیات کم خاک­ورزی و حفظ بقایای ایستاده گیاهی گندم با ارتفاع 30 سانتی­متر در سطح خاک قابل توصیه است.

کلیدواژه ها:

بقایای ایستاده ، فراوانی کرم‌های خاکی ، کشاورزی پایدار ، کم خاک‌ورزی