تأثیر مایه‌زنی قارچ‌های مایکوریزا بر ویژگی‌های رشدی، پایداری غشاء، محتوای نسبی آب برگ و جذب عناصر گشنیز تحت تنش کادمیوم

فلزات سنگین را می‌توان یکی از آلاینده‌های اکوسیستم نام برد که به دلیل اثرات فیزیولوژیکی خاص خود بر روی موجودات زنده حتی در غلظت‌های پایین هم از اهمیت بالایی برخودار هستند. فلز کادمیوم در بین فلزات سنگین، به دلیل تحرک بالا در خاک، حلالیت زیاد در آب و خاک به‏عنوان یکی از مهمترین فلزات سنگین شناخته می‏شود. به همین منظور آزمایشی گلدانی جهت ارزیابی خصوصیات رشدی، پایداری غشاء، محتوای نسبی آب برگ و جذب برخی عناصر در گیاه گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت شرایط تنش کادمیوم و مایه‌زنی قارچ‌های مایکوریزا به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور و در 3 تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتور اول نیترات کادمیوم در 4 سطح (80،40،20،0 میلی‌گرم در کیلوگرم خاک) و فاکتور دوم قارچ مایکوریزا در 3 سطح (بدون مایه‌زنی قارچ، قارچ‌هایFunnetiformis mossea  و Rhizophagus intraradices) بود. نتایج بیانگر این بود که با افزایش سطح تنش صفات رشدی، شاخص پایداری غشاء، درصد ﻛﻠﻮﻧﻴﺰﺍﺳﻴﻮﻥ و غلظت عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن و روی در گشنیز به طور معنی‌داری کاهش یافت درحالیکه با افزیش غلظت کادمیوم خاک، غلظت عنصر کادمیوم و محتوای نسبی آب برگ در گیاه به طور معنی‌داری افزایش پیدا کرد. اما مایه‌زنی قارچ مایکوریزا توانست اثرات زیانبار کادمیوم را در گیاه کاهش دهد. به طوری که بیشترین غلظت نیتروژن (08/3 درصد)، فسفر (126/0 درصد)، کلسیم (92/2 درصد)، منیزیم (85/0 درصد) و روی (121میلی­گرم در کیلوگرم) در تیمار مایه‌زنی قارچ مایکوریزا به دست آمد. قارچFunnetiformis mossea  با کاهش 42 درصدی غلظت کادمیوم در بالاترین سطح آلودگی (80 میلی‌گرم در کیلوگرم) تاثیر بیشتری نسبت به قارچRhizophagus intraradices  داشت. تلقیح با قارچ‌های مایکوریزا (به ویژه قارچ Funnetiformis mosseae) توانست تحمل گیاه را در مقابله با تنش کادمیوم بالا ببرد. به طوری که گیاهان تلقیح شده با قارچ مایکوریزا رشد و عملکرد بالاتری نسبت به گیاهان بدون تلقیح داشتند و کاربرد آن‏ها در این شرایط پیشنهاد می‏گردد. 

کلیدواژه ها:

خصوصیات رشدی ، محتوای نسبی آب برگ ، عناصر غذایی ، کادمیوم ، قارچ‌های مایکوریزا