نقش آزمایش‌‌های فکری در فلسفه

این مقاله در مقام تعریف، تبیین اهمیت و جایگاه آزمایش‌‌‌‌های فکری در فلسفه است. در گام نخست تاریخچه‌‌‌‌ای موجز از چگونگی پیدایش اصطلاح آزمایش فکری و نقش آن در تاریخ اندیشه بیان شده است. در گام دوم، دو تعریف مهم سورنسن و گندلر از آزمایش‌‌‌‌های فکری مورد تحلیل قرار گرفته و پس از اشاره به چهار رهیافت کلی به آزمایش‌‌‌‌های فکری، نقش شهود در آنها بررسی شده است. همچنین دربارۀ تفاوت آزمایش‌‌‌‌های فکری با پدیده‌‌‌‌های به‌‌‌‌ظاهر مشابهی چون داستان‌‌‌‌های علمی‌‌‌‌ـ‌‌‌‌تخیلی و حِکمی، آزمایش‌‌‌‌های آرمانی و براهین ریاضی بحث شده است. گفتنی است که پس از واکاوی نقش تخیل در آزمایش‌‌‌‌های فکری، به تحلیل بیشتر نقش آزمایش‌‌‌‌های فکری در فلسفه پرداخته شده است؛ نقشی که درواقع در چهار کارکرد اصلیِ تبیین نمونه‌‌‌‌های نقضی، نظریه‌‌‌‌پردازی، تأیید یک تئوری و تبیین ارتباطات ضروری بیشتر تبلور یافته است. همچنین انسان معلّق ابن‌‌‌‌سینا نیز به‌‌‌‌عنوانِ مصداق اتم آزمایش فکری نزد فیلسوفان مسلمان به‌‌‌‌اجمال تحلیل شده است. فلسفۀ اخلاق نیز براساسِ یافته‌‌‌‌های مقاله به‌‌‌‌عنوانِ گره‌‌‌‌گاه اصلی فلسفه با آزمایش‌‌‌‌های فکری شناخته شده است.  

کلیدواژه ها:

آزمایش فکری ، علم ، تخیل ، فلسفه ، اخلاق