بازگشت به اسلام از دیدگاه معاصران سید جمال الدین اسدآبادی؛ مطالعه موردی میرزا یوسف خان مستشارالدوله

در دورانی که غرب با سرعتی باورنکردنی در حال فاصله گرفتن از دنیای اسلام و ایران بود، تعداد محدودی از نخبگان ایرانی که با طرق گوناگون از این پیشرفت ها آگاه شده بودند و با درک این واقعیت که دلیل پیشرفت غرب، قانون است . علت عقب ماندگی ایرانیان را بی قانونی و استبداد و ظلم پادشاه وشاهزادگان و درباریان دانستند و اینکه اینان کشور را ملک طلق خویش می دانستند به مقایسه دست یازیدند که چرا در آن کشورها پیشرفت و رفاه وجود دارد، تعدادی ازاین نخبگان حتی با وجود فهمیدن علت عقب ماندگی ها و ضعف کشور از آنجا که منافع خویش را در حفظ وضع موجود می دیدند به مقابله با این جریان نوگرا برخاستند و یا لااقل سکوت کردند اما عده ای دیگر مردانه در این راه قدم برداشتند و از هیچ چیز هراس به دل راه ندادند و عاقبت نامی نیک از خود برجای گذاشتند یکی از اینان میرزا یوسف خان مستشارالدوله بود، میرزا یوسف خان مستشارالدوله، یکی از بلند پایگان دستگاه حکومتی عهد ناصری بود، زندگی پر ماجرایی داشت ازسفارت تا زندان و از عضویت در دارالشورای کبری حکومتی تا تبعید را از سر گذراند، مقاله حاضر سعی دارد با رهیافتی نو و اتکا به منابع اسنادی پاسخگوی منتقدان اندیشه و زندگی سیاسی و اجتماعی این روشنفکر اصلاح طلب ایرانی باشد منتقدانی که باورشان بر دشمنی و ضدیت افکار او با اسلام و مسلمین است اما آنگونه که خود در «یک کلمه» عنوان کرده بود تنها به دنبال نشان دادن روح متعالی اسلام و اینکه اسلام علت عقب افتادگی ایرانیان نیست در تلاش بوده است

کلیدواژه ها:

میرزا یوسف خان مستشارالدوله ، قانون ، اسلام ، تجدد ، غرب