نقوش اساطیری- مذهبی مهرها و اثر مهرهای استوانه ای در ایلام باستان

ایلام نام قدیمی­ ترین تمدن‌ و حکومتِ شکل گرفته در فلات ایران است که از هزاره سوم ق.م به بعد، بر بخش وسیعی از جنوب غرب و غرب ایران حاکمیت داشتند. این تمدن با مرکزیت شوش به عنوان کانون تجارت فلات ایران با دیگر سرزمین­های همجوار نظیر «میان­رودان» بود. یکی از مهم­ترین عناصر هنری تمدن ایلام را می­توان مهرهای استوانه ­ای آن­ها دانست. مسئله­ای که اینجا مطرح است چگونگی و میزان ارتباط مهرها با  مذهب و انگاره­های مذهبی است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­های کتابخانه­ای به دنبال واکاوی میزان ارتباط مهرها و اثر مهرهای دوره ایلامی با مذهب و عناصر مذهب یاست. یافته ­های پژوهش حاکی از این است که مهم­ترین نقوش مهر‌های استوانه­ای ایلام به نقوش اساطیری- مذهبی، اختصاص یافته است که در غالب موارد نمودی از خدایان، مراسم­های مذهبی و یا شاهان ایلامی می­باشد. براین اساس می‌توان گفت ایلامی‌ها در ابتدا خدایان خود را به شکل حیوان تجسم می‌کردند. از اواخر هزاره چهارم خدایان در اشکال ترکیبی حیوانات رواج یافت. در اواسط هزاره سوم این اشکال جای خود را به خدایان ترکیبی حیوان- انسان داد و پس از شروع نیمه دوم هزاره سوم ق.م خدایان به شکل انسان تجسم یافتند. در نهایت طی هزاره اول ق.م نخستین گام‌های تبدیل این خدایان به ایزدانی مجرد و نادیدنی برداشته می‌شود و بر مهرها و اثرمهرها خدایان نیز به این شکل ترسیم شده­ اند. اهداف تحقیق 1.واکاوی تأثیر عنصر مذهب بر مهرها و اثرمهرهای دوره ایلامی 2.مطالعه سیر تکامل و تکوینی نقوش مهرهای مذهبی در دوره ایلامی سؤالات تحقیق 1. مذهب و عناصر مذهبی چه بازتابی در مهرهای دوره ایلامی داشته ­اند؟ 2.نقوش مهرها و اثر مهرهای مذهبی دوره ایلامی چه سیر تکوینی داشت است؟     

کلیدواژه ها:

ایلام باستان ، مهرهای استوانه ای ، اثر مهر ، نقوش اساطیری- مذهبی