مدیریت چالش‌های امنیتی در جنوب غرب آسیا (مطالعه موردی افراط‌گرایی مذهبی)

منازعات و ناامنی­ها در جنوب غرب آسیا دلایل مختلفی دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به 1) اختلافات مرزی- سرزمینی؛2) اختلافات قومی- مذهبی؛ 3) تعارضات ایدئولوژیک؛ 4) نفت ؛ 5) دخالت قدرت­های بیگانه، اشاره نمود. ساختارِ سیاسی- جغرافیایی جنوب غرب آسیا، همواره مساعد ظهور و شکل­گیری جنبش‌های افراط­گرای مذهبی بوده است. وضعیت امروز منطقه به‌خوبی بیانگر این تجربه است که جنبش­های افراط­گرای مذهبی منشأ برخی از بی‌ثباتی‌ها در منطقه بوده و بنا به مورد، ظرفیت ساماندهی بحران­های امنیتی در سطوح مختلف ملی و فراملی برای کل منطقه و بعضاً فراتر از آن را نیز دارا می‌باشند. جنبش‌های افراط­گرای مذهبی، با به چالش کشیدنِ نرم‌افزار و زیرساخت‌های مدیریتِ امنیت ملیِ حاکمیت‌ها، از قبیل مشروعیت سیاسی، مشارکت سیاسی، انسجام و یکپارچگی ملی و. .. اقدامات ضد امنیتی و براندازانه خود را با حمایت­های متنوع بازیگران خارجی اعم از منطقه‌ای و فرامنطقه‎ای پیگیری می‌کنند. در این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی به استناد سندکاوی انجام‌شده، با استفاده از نظر خبرگان و تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از پرسشنامه، مؤلفه‌های نرم‌افزاری مؤثر در مدیریت بحران‌های امنیت داخلی ناشی از افراط­گرایی مذهبی در جنوب غرب آسیا، در هشت مؤلفه، به شرح متن، مشخص و میزان اثربخشی هرکدام از مؤلفه‌ها در مدیریت بحران‌های مذکور به‌صورت درصد مشخص گردیده است. مؤلفه مشروعیت سیاسی با 41/15 درصد، بیشترین و مؤلفه توسعه‌یافتگی با 56/10 درصد کمترین اثربخشی را در مدیریت بحران‌های مورد بحث ایفا می‌کنند.

کلیدواژه ها:

مشروعیت سیاسی ، افراط‌گرایی مذهبی ، امنیت ملی ، انسجام و یکپارچگی ، مشارکت سیاسی