پژوهشی دربارۀ زبان جنسیّت‌زدۀ عربی و بازنمایی آن در قرآن

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 247

فایل این مقاله در 36 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_TQH-17-4_003

تاریخ نمایه سازی: 24 اسفند 1399

چکیده مقاله:

بررسی زبان قرآن کریم از دریچۀ جنسیت، یکی از رویکردهای نوین در مطالعات زبان‌شناختی قرآن پژوهان معاصر است. در پژوهش حاضر، شاخص‌های زبان جنسیّت‌زده عربی و نمود آن در زبان قرآن بررسی شده است. زبان جنسیّت گرا، زنان و مردان را به‌طور نابرابر بازنمایی می‌کند، لذا یکسری سوگیری و تعصب به سمت یک جنس صورت می‌پذیرد و جنس دیگر مورد تبعیض واقع می‌شود. با توجّه به اینکه زبان یکی از مؤلفه‌های مهمّ فرهنگ در هر جامعه‌ای به شمار می‌رود، کاربرد مصادیق جنسیّت‌زدگی، می‌تواند بر جایگاه زنان و مردان، در فرهنگ و جامعه تأثیر مستقیم داشته باشد. اساس این پژوهش، ارائۀ یک‌سری اطلاعات به منظور آگاه کردن اذهان در مورد جنسیّت‌گرایی زبان عربی است. لذا تلاش شده است که زبان عربی و عربی قرآنی، از منظر زبان‌شناسی جنسیّت به عنوان زبانی‌جنسیّت‌گرا مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است؛ زیرا جنسیّت‌گرا بودن زبان قرآن را از طریق جمع‌آوری شواهد زبانی در متن آن، توصیف می‌کند؛ و تبعیض جنسی در زبان عربی موجود در قرآن را انعکاس می‌دهد. نتایج این پژوهش نشان دادند تردیدی نیست که زبان عربی، زبانی حساس به جنسیّت است و صیغۀ مذکر در واژگان و الفاظ آن غالب است، اما مهمّترین ویژگی آن قدرت تولید معنای گسترده و تأویل پذیری آن است، که به این زبان توانایی بسیار در تولید دلالات یا قرائت‌های مساوات‌طلبانه را می‌دهد. از طرفی هدف اصلی قرآن هدایت مردم است ﴿هدیً للمُتَّقینَ﴾(البقره:2) و بین تذکیر و تأنیث در زبان عربی و زن و مرد در جامعۀ انسانی تفاوت وجود دارد.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

مریم خیری

دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

شهریار نیازی

گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

مژگان سرشار

گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم. ...
  • ابن جنّی، ابوالفتح عثمان،(1992م)، الخصائص، تحقیق: محمد علی النجار، الطبعة ...
  • ابن فارس،احمد،(1404ق)، معجم مقاییس اللغة، قم: مکتب الاعلام الإسلامی. ...
  • ابوطیب لغوی، عبد الواحد،(1375ق)، مراتب النحویین، قاهره: بی‌نا. ...
  • ابوهلال عسکری، احمد بن عبدالله،(1980م)، الفروق اللغویة، بیروت: دارالجدید. ...
  • اچسون، جین، (1370ش)، زبان‌شناسی همگانی، ترجمه: وثوقی، حسین، بی‌جا: انتشارات ...
  • أشمونی، نور الدین علی بن محمد،(1363ش)، شرح الأشمونی علی الالفیة، ...
  • البرزی، پرویز،(1386ش)، مبانی زبان‌شناسی متن، تهران: امیرکبیر. ...
  • امین،نصرت بیگم،(بی‌تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، اصفهان: نشاط. ...
  • انیس، ابراهیم،(1972م)، من أسرار اللغة، القاهره: مکتبه الانجلو المصریه. ...
  • ایازی، سیّد محمّدعلی،(1376)، «پژوهشی دربارۀ زبان قوم در قرآن»، فصلنامه ...
  • بارلاس،اسماء،(1392ش)، «بازخوانی متن مقدس از منظر زنان تفسیر آمنه ودود ...
  • براهنی، رضا،(1393ش)، تاریخ مذکّر (علل تشتّت فرهنگ در ایران)، بی‌جا: ...
  • بنت الشاطی، عایشه عبدالرحمن، (1376ش)، اعجاز بیانی قرآن، ترجمه: صابری، ...
  • بنگراد، سعید، (2013م)، وهج المعانی؛ سیمائیات الأنساق الثقافیة، لبنان: المرکز ...
  • بهارزاده، پروین،(1392ش)، «بازخوانی مفاهیم زوج و «زوجیّت در قرآن کریم»، ...
  • پاک نهاد جبروتی، مریم،(1381ش)، فرادستی و فرودستی در زبان، تهران: ...
  • پالمر، فرانک،(1381ش)، نگاهی تازه به معنی شناسی، ترجمه: کورش صفوی، ...
  • الجمل، بسّام، (1389ش)، پژوهشی نو در باب اسباب نزول قرآن، ...
  • جوادی آملی، عبدالله،(1394ش)، زن در آینه جلال و جمال، قم: ...
  • حسان، تمام،(1973م)، اللّغة العربیّۀ معناها و مبناها، القاهرة: الهیئة المصریّة ...
  • حسینی، شکوه‌السادات،(1395ش)، «زبان و جنسیّت در رمان ذاکرة الجسد نوشتۀ ...
  • حکیم‌پور، محمد،(1382ش)، حقوق زن در کشاکش سنت و تجدد،تهران: نغمه ...
  • خلیل، حلمی(1988م)، اللغة العربیّة و علم اللغة البنیوی، اسکندریّة: دارالمعرفة ...
  • خویی، سیّد ابوالقاسم،(1410ق)، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، قم: دارالهادی ...
  • داوری اردکانی، نگار؛ عیار، عطیه،(1387ش)،«کنکاشی در پژوهش های زبانشناسی جنسیّت»، ...
  • دهقانی‌زاده، مجید(1388ش)، «جنسیّت و زبان قرآن، مطالعات جنسیتی زبان»، فصلنامه ...
  • راغب اصفهانى،حسین بن محمد،(1369ش)، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: خسروى حسینى، ...
  • زارعان، منصوره؛ برزگر، خدیجه،(1397ش)، «جنسیّت و دین؛ تحلیل جایگاه زن ...
  • زاهدی، کیوان،(1387ش)، «جنسیّت و جنس زبانی در قرآن کریم»، مطالعات ...
  • زبیدی، محمد بن محمد،(بی‌تا)، تاج العروس من جواهر القاموس، بی‌جا: ...
  • سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله،(1406ق)، الجدید فى تفسیر القرآن ...
  • سیبویه، أبی بشرعمرو بن عثمان بن قنبر،(1968م)، الکتاب، تحقیق و ...
  • سیّدی، سیّدحسین، (1392ش)، رویکرد زبان‌شناختی به نحو عربی، مشهد: دانشگاه ...
  • شاهسوندی، شهره، (1383ش)، «نقش جنسیّت زبانی در ترجمه‌ها و تفاسیر ...
  • الشرق الأوسط، جریدة العرب الدولیة، 14 رجب 1441هـ، 09مارس 2020م. ...
  • صادقی تهرانی، محمد،(1364ش)، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم: انتشارات ...
  • صالح، صبحی، (1973م)، دراسات فی فقه اللغة، بی‌جا: دارالعلم. ...
  • صفوی،کوروش،(1383ش)، درآمدی بر معنی شناسی، تهران: سوره مهر. ...
  • طباطبایی، سیّد محمّد حسین،(1389ش)، قرآن در اسلام، قم: بوستان کتاب. ...
  • طباطبایى، محمدحسین‏،(1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏. ...
  • عبدالتواب، رمضان،(1367ش)، مباحثی در فقه اللغة و زبانشناسی عربی، ترجمه: ...
  • فاضلی، محمد، (1376ش)،دراسة و نقد فی مسانل بلاغیة هامة، مشهد: ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، (1410ق)،  العین، تحقیق: درویش، عبد الله، ...
  • فروغان گرانسایه، فاطمه؛ مولودی، امیرسعید؛ خرمایی، علیرضا، (1398ش)، «بررسی باز ...
  • فضل الله، محمدحسین (1405ق)، المرأة فی ظل الاسلام، ترجمه: نور ...
  • کلانتری، عبدالحسین،(1391ش)، گفتمان از سه منظر زبان ‌شناختی، فلسفی و ...
  • گیدنز، آنتونی،(1376ش)، جامعه ‌شناسی، ترجمه: صبوری، منوچهر، تهران: نشر نی. ...
  • محصص، مرضیه؛ بهادری،آتنا، (1396ش)، «تأملی بر شرک جنسیتی درخوانش‌های زن ...
  • محمدخلف الجمیلی، سندس،(1393ش)، جانشینی الفاظ در معنا و إعراب، ترجمۀ: ...
  • محمودی بختیاری، بهروز؛ افخمی، علی؛ تاج‌آبادی، فرزانه، (1390ش)، «بازتاب اندیشۀ ...
  • مدرسی، یحیی، (1391ش)، درآمدی بر جامعه‌شناسی زبان،تهران: مؤسسه مطالعات و ...
  • المظفر، محمد رضا،(1980م)، المنطق، بیروت: دار التعارف. ...
  • معرفت، محمد هادی،(1382ش)، «قرآن و تأثیر پذیری از محیط»، فصلنامه ...
  • مهریزی، مهدی، (بی‌تا)، «جنسیّت و ترجمۀ قرآن کریم»، فصلنامه بیّنات، ...
  • مهریزی، مهدی، (1393ش)، قرآن و مسألۀ زن، تهران: نشر علم. ...
  • میرسعیدی، عاطفه سادات، (1391ش)، «فارسی کنونی به عنوان یک زبان ...
  • ودود، آمنه، (1391ش)، قرآن و زن؛ بازخوانی متن مقدس از ...
  • ویوین، بار، (1383ش)،جنسیّت و روان‌شناسی اجتماعی، ترجمه: احمدی، حبیب و ...
  • Atkinson, K. (1993) Language and Gender", In S. Jackson et ...
  • Ivy, D.K. and Backlund, P. (1994) Exploring Gender Speak: Personal ...
  • Kimel, Alvin F. (1992). Speaking the Christian God, USA: Wm ...
  • Koch, Michaela. (2008). Language and gender researchs from a Gender ...
  • Lee, D (1992), Computing Discourses: Perspective & ideology in Language. ...
  • Lyonz, J, (1995), Introduction to Theoretical Linguistics, London: Cambridge University ...
  • Miller, C. and Swift, K. (1979): Words And Women, Harmondsworth: ...
  • Mills, Sara. (1995). Feministic Stylistics. Routladege. ...
  • Shute, S. (1981): Sexist Language And Sexism. In M. Vetterling. ...
  • Tannen, D (1995), “The Power of Talk: Who Gets Heard ...
  • Wardhaugh, Ronald (2006), An Introduction to Sociolinguistics (5th ed.), Oxford: ...
  • Wadud, Amina, (1999), Qur'an and Woman: Rereading the interpretation Sacred ...
  • نمایش کامل مراجع