بررسی وجوه روایی در گزارش بیهقی و گردیزی از »نبرد دندانقان«

وجه تمایز اصلی مابین گزارش تاریخ دوره غزنوی از زبان بیهقی و همعصر او، گردیزی، در رویکرد و نوع نگاه آنها نسبت به امر روایتگری است. تدابیر بیهقی در شرح ماوقع عصر غرنوی را میتوان از وجوه مختلف علم روایت شناسی بررسی کرد. به این منظور برآنیم نگاه بیهقی را به ماجرای »نبرد دندانقان- « که خود شاهد عینی آن بوده - از حیث مؤلفه های روایی ژرارد ژنت (صدای راوی، کانونی شدگی، بازنمایی) و فراکارکردهای هالیدی واکاوی کرده و دوشادوش آن به فراخور، بخشهایی از گزارش گردیزی را که نکات قابل تأملی در قیاس با متن بیهقی دارند، بازگو و تشریح کنیم. در خلال بحث به ارائه تعاریفی از موضوعات مرتبط با پژوهش (تعریف روایت، داستان، متن و اختلاف سطوح مختلف در آنها) می پردازیم. با استفاده از ابزارهای عنوان شده و ارزیابی حدالامکان آنها در دو متن، سعی داریم، چرایی داستانی بودن اثر بیهقی و در نتیجه، ادبیبودن این متن تاریخی را در قیاس با اثر گردیزی به عنوان گزارشی صرف از تاریخ، ایضاح کنیم.

کلیدواژه ها:

نبرد دندانقان ، تاریخ بیهقی ، تاریخ گردیزی ، ژرارد ژنت ، مایکل هالیدی ، روایت شناسی ، فراکارکردهای هالیدی ، کانونی شدگی