آموزه های مشارکت کودکان در فرآیند طراحی معماری فضاهای دوستدار کودک (مطالعه موردی: فضاهای درمانی شهر بجنورد)

کودکان بخـش مهمـی از شهــروندان هر جـامعه هستند که همواره درارتباط با محیطهای مختلف ساخته شده به‌‌دست بزرگـسالـان قرار می‌گیرند. نـوع نگـاه و نیـازهای آنها با بزرگسالـان متفاوت است. دراین میـان فضاهـای درمانـی، غالبا بـرای آنهـا فضاهایی نامطلـوب و دلهـره‌آور محسوب می‌شوند. لذا مسأله اساسی، برقراری پیوند عاطفی بین کودک و فضای ‌درمانی، به‌‌عنوان یکی از عوامل موثر در فرآیند درمان کودکان، محسوب می‌شود و پرداختن به موضوع طراحی فضاهای‌ درمانی مطلوب کودکان، ضرورت می‌یابد. هدف پژوهش حاضر، بررسی آمـوزه‌های مشارکت کودکان در فـرآیند طراحی فضاهای دوستدار کودک (مطالعه موردی: فضاهای درمانی شهر بجنورد) می‌باشد. تحـقیق، مسیـر خـود را با طرح این سؤال که «اصول کـلی طـراحی فضـاهای درمانـی دوستدار کودک کدامند؟» آغاز کرد. روش تحقیق، توصیـفی با هدف کاربردی می‌باشد. جامعه‌آماری پژوهش، شامل کودکان 6 تا 12 ساله ساکن در شهر بجنورد بود که حداقل یکبار، سابقه بستری شدن را داشتند و حجم نمونه شامل 50 نفر از کودکان دختر و پسر بود که به‌شیوه هـدفمند انتخاب شدند و در بازه زمانی مرداد و شهریور 1398 مـورد مشـاهده قرار‌گرفتنـد. روش جمـع‌آوری داده‌ها، کتابخانه‌ای، مشاهده و مصاحبه‌ باز بوده ‌است. نقاشی به‌عنوان ابزار مشارکـت با کودکان، انتخاب شد. نقاشـی‌ها توسط خبـرگان حیطه روانشناسی‌کودکان و معماری، مورد تحلیل محتوای کـمی قرارگرفتند. نتایـج، با اسـتفاده از آمارتوصیـفی به‌کمک نرم‌افزار Excel 2010 و آماراستنباطـی به‌کمک نرم‌افزار SPSS 25 مـورد تحلیل، ارزیابی و اعتبارسنجـی قرارگـرفتند. یافتـه‌ها نشان داد ویژگیهای فضای درمانی مطلوب از دیدگاه کودکان، به‌ترتیب اهمیت در سه حوزه «ویژگیهای معماری»، «اصول رفتاری پرسنل» و «وجود ویژگـیهای خاص در فضـاهای درمانـی»، خلـاصه می‌شود. نتیجـه تحقیق درحوزه ویژگیهای معماری نشان داد که آموزه‌های مشارکت کودکان در فرآیند طراحی فضاهای درمانی دوستدار کودک مشتمل بر پنج اصل شامل: تمرکز بر طـراحی اتاقهای بستری، طـراحی کـنترل‌شده فضـاهای سبـز و بـاز، اتـاق بسـتری به مثـابه خانه، سیمای کـودکـانه در طـراحی ورودی وکودک‌واری در طراحی فرم و نمای ساختمان، می‌باشد.

کلیدواژه ها:

کودک ، مشارکت ، پیوند عاطفی با فضا ، فضای درمانی دوستدار کودک ، فرآیند طراحی معماری