برآورد پارامترهای ژنتیکی برخی صفات کمی گشنیز در شرایط تنش خشکی با استفاده از تلاقی سه جانبه

تنش خشکی یکی از عمده‌ترین خطرات جهانی است که تولید محصول گیاهان زراعی از جمله گشنیز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به منظور بررسی توارث پذیری و نحوه عمل ژن برای صفات کمی مهم در گشنیز در سه شرایط آبیاری معمولی (WW)، تنش ملایم (MWS) و تنش شدید (SWS)، تلاقی بین دو ژنوتیپ TN-59-158 (والد حساس) و TN-59-230 (والد متحمل) انجام گرفت. والدین و نتاج حاصله از تلاقی سه‌جانبه تغییر یافته در شرایط مزرعه و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. تفکیک اثرات اپیستازی به اجزای تشکیل دهنده آن نشان داد که اپیستازی نوع [i] برای صفات تعداد روز تا 50% گل­دهی و وزن هزار میوه در تیمار‌های آبیاری WW و MWS، تعداد روز تا برداشت، عملکرد میوه در بوته و RWC در تیمار‌های آبیاری MWS و SWS و صفات شاخص برداشت و میزان اسانس میوه در تیمار‌های آبیاری WW، MWS و SWS نقش داشت. همچنین صفات تعداد روز تا برداشت و عملکرد میوه در بوته در تیمار آبیاری معمولی تحت تاثیر اپیستازی نوع [j + l] بودند. مقدار اثرات افزایشی در همه صفات به جزء تعداد روز تا برداشت در شرایط آبیاری معمولی بزرگتر از اثرات غالبیت بودند و نسبت غالبیت برای آن‌ها کمتر از یک بود که حاکی از غالبیت نسبی ژن‌های عمل کننده در ارتباط با این صفات بود. بیشترین و کمترین میزان وراثت‌پذیری خصوصی به ترتیب مربوط به صفات میزان اسانس میوه و شاخص برداشت (به ترتیب 65/0 و 03/0) بود.

کلیدواژه ها:

Additive ، Dominance ، Epistasis ، Heritability ، Triple test cross ، اپیستازی ، افزایشی ، غالبیت ، وراثت‌پذیری ، آزمون تلاقی سه‌جانبه