ارزیابی میزان تطابق استعاره‌های مفهومی کلامی و غیر کلامی حوزه‌های غم و شادی در اشعار دورۀ ابتدایی از منظر زبان‌شناسی شناختی

از منظر شناختی، استعاره روشی در درک معناست که حوزه‌ای ذهنی بر اساس حوزه‌ای دیگر که اغلب عینی‌تر و ساده‌تر است، مفهوم‌سازی و درک می‌شود. این فرایند، استعاره‌های کلامی و غیر کلامی را شامل می‌شود. پژوهش حاضر به بررسی میزان کاربرد استعاره‌های غم و شادی و نیز مطابقت استعاره‌ها در سطح کلام و تصویر در اشعار دورۀ اوّل ابتدایی می‌پردازد. داده‌های مطالعه از مجموع 26 شعر به همراه  تصاویر آنها از کتاب‌های بخوانیم پایه‌های اوّل تا سوّم ابتدایی استخراج و مورد مطالعه قرار گرفت. مقایسۀ داده‌های متعلّق به دو حوزۀ احساس، نشان داد که در پیکرۀ یادشده، مفاهیم مرتبط با حوزۀ شادی به طرز قابل ملاحظه‌ای بیشتر از حوزۀ غم بوده، به‌علاوه از لحاظ مطابقت سطح کلام و تصویر، از میان این مجموعه، تعداد 8 شعر از تطابق کامل، 17 شعر از تطابق نسبی و یک شعر از تطابق بسیارکم برخوردار بود. نتایج پژوهش بیانگر یک نقطۀ قوّت و یک نقطۀ ضعف در کتاب‌های درسی است؛ کاربرد قابل توجّه استعاره‌های شادی در مقابل غم، نکتۀ مثبت مطالب یادشده بوده و از دیگرسو، به‌دلیل عدم مطابقت کامل میان استعاره‌های کلامی و غیر کلامی، به دقّت و توجّه بیشتر در بهبود تصاویر نیاز است؛ لذا می‌تواند برای تصویرگران حوزۀ شعر کودک مفید باشد.  

کلیدواژه ها:

زبان‌شناسی شناختی ، استعارۀ مفهومی کلامی و غیر کلامی ، قلمروی مبدأ و مقصد ، حوزة معنایی شادی و غم ، ادبیات کودک