راهبردهای بیان مالکیت در برخی گونه‌های زبانی ایرانی

در نوشتار پیش­ رو راهبردهایی که در برخی گونه­های زبانی ایرانی برای بیان مالکیت به­کار می­رود، بررسی شده است. ابتدا نوع راهبرد ملکی هر گونه با توجّه به دسته­ بندی کرافت (2003) مشخّص شده و سپس ویژگی­هایی که کرافت (1990) برای تحلیل ساخت ملکی تعیین کرده و متغیّرهایی همچون ترتیب مالک و ملک، مقولۀ مالک ازنظر اسم یا ضمیربودن، اهمّیت جانداری در چگونگی بیان رابطۀ مالکیت و وجود یا نبود تمایز رابطۀ تعلّقی و غیر تعلّقی در هر گونه بررسی شده است. براساس یافته­های پژوهش حاضر، در گونه­های بررسی­شده، غالباً از یکی از سه راهبرد حالت­نمایی، مجاورت و پیونده برای بیان مالکیت استفاده شده است، امّا در برخی موارد از دو راهبرد یادشدهبرای بیان مالکیت در قالب یک گروه نحوی استفاده می­شود. پیشینۀ راهبرد حالت­نمایی به ایرانی باستان و پیشینۀ دو راهبرد مجاورت و پیونده به ایرانی میانۀ غربی می­رسد. ازنظر ویژگی­های مورد نظر کرافت، جز در برخی گونه­ها که از مالک‌های واژه‌بستی استفاده می­شود، مالک و ملک بدون ادغام در مجاورت هم قرار می­گیرند، تکواژ اضافه در گونه­هایی که آن را دارند همواره به‌صورت وندی (واژه­بستی) پس از سازۀ اوّل و به­ندرت پس از سازۀ دوّم قرار می­گیرد.  

کلیدواژه ها:

راهبرد ملکی ، مالک ، ملک ، مجاورت ، پیونده ، حالت­ نمایی ، گونه های زبانی ایرانی