سنجش عدالت فضایی شهرستان‌های استان‌های منطقه 9 آمایش سرزمین (خراسان بزرگ) براساس شاخص‏های قانون استفاده متوازن کشور

عدالت به‌عنوان یک مقوله­ی اقتصادی- اجتماعی از مباحث مهم جهت تحلیل، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری اقتصادی- اجتماعی محسوب می‌شود که درکنار موضوعاتی چون فقر و نابرابری اجتماعی قابل بررسی است. هدف این پژوهش رتبه‌بندی شهرستان­های استان­های منطقه 9 آمایش سرزمین (خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی) از نگاه نابرابری بر اساس 24 شاخص قانون استفاده متوازن کشور است. در این تحقیق برای وزن­دهی شاخص­ها، از روش تحلیل سلسله­مراتبی و برای رتبه‌بندی شهرستان­ها، از روش تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که از میان 24 شاخص مورد نظر، شاخص­های نرخ بیکاری، باسوادی و بهره‌مندی روستا­ها از آب آشامیدنی سالم، سرانه درآمد کوششی شهرداری­ها و نسبت طول راه­های روستایی آسفالت شده به کل راه­های روستایی بیش‌ترین اثرگذاری را در تعیین نابرابری شهرستان­ها دارا هستند و هم­چنین شاخص­های زیرساخت­های مخابراتی شهرک­ها و نواحی صنعتی، تعداد سالن­های سرپوشیده و روباز از اهمیت کمتری برخوردارند. بر اساس شاخص ترکیبی نابرابری، شهرستان­های سرخس، قوچان، کلات، باخرز و نهبندان به ترتیب در رتبه­های اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم قرار گرفته­اند و شهرستان­های گرمه جاجرم، بجنورد، گناباد و نیشابور به­ترتیب در رتبه­های چهل­وسوم، چهل­و­چهارم، چهل­وپنجم، چهل­و ششم و چهل­وهفتم قرارگرفته‌اند که بر اساس شاخص­های قانون استفاده متوزان از جایگاه بهتری برخوردار هستند. بنابراین، برای کاهش نابرابری­های موجود میان شهرستان‌های یاد شده، باید برنامه­ریزان استانی تصمیمات و اقدامات مناسب در خصوص کاهش نرخ بیکاری، افزایش نرخ باسوادی، ارتقای بهره‌مندی روستاها از آب آشامیدنی سالم، امور زیربنایی و بهداشتی، اتخاذ نمایند.

کلیدواژه ها:

درجه محرومیت ، تاپسیس ، تحلیل سلسله‌مراتبی ، آمایش سرزمین