ارزیابی عوامل مؤثر بر کیفیت فضای باز جمعی در سکونتگاه‌های روستایی(مطالعه موردی: روستای عباس‌آباد شهرستان شاهرود)

روستاها اولین شکل از حیات جمعی انسان در یک عرصه طبیعی و پایه‌ تولید نیازهای زیستی می‌باشند که مبتنی بر فعالیت گروهی و تولیدات جمعی هستند. چنین جامعه‌ای جهت ایجاد زمینه‌ رویارویی و مشارکت افراد، تبادل اطلاعات و نظرات و تقویت تعاملات اجتماعی، نیازمند فضاهای جمعی است. این فضا­ها با نقشی که در ارتقای کیفیت زندگی روستاییان دارند، به‌عنوان محرکی در تداوم حیات روستایی محسوب می‌گردند. هدف این پژوهش، ارزیابی عوامل مؤثر بر کیفیت فضای باز جمعی در سکونتگاه‌های روستایی می‌باشد که در قالب نمونه‌ موردی در روستای عباس‌آباد شاهرود انجام گرفته است. روستای عباس­آباد و کاروانسرای آن به گونه­ای با هم تلفیق شده‌اند که با وجود عملکردهای ویژه خود، در حیات یکدیگر نقش مستقیم دارند و حیاط کاروانسرا، میدانگاه و فضای جمعی روستا را شکل داده و به‌عنوان نمونه­ای منحصر به فرد از کاروانسراهای ایران برگزیده شده است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده که به روش توصیفی- تحلیلی و در دو بخش اسنادی و میدانی انجام شده است. ابزار اصلی گردآوری داده‌ها پرسشنامه می‌باشد و از مصاحبه­‌ ژرفکاوانه نیز در راستای تکمیل پرسشنامه‌ها استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه، مردم ساکن در روستای عباس­آباد می‌باشند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه‌ای با حجم 209 نفر به‌صورت تصادفی انتخاب شده است. پایایی پرسشنامه نیز با آزمون آلفای کرونباخ عدد 9/0 به‌دست آمد که نشان­دهنده اعتبار بالای آن است. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS و با روش‌های آماری شامل میانگین داده‌ها، آزمون T تک نمونه‌ای و آزمون فریدمن مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان می‌دهد که ارتقای‌ کیفیت فضای باز جمعی روستای عباس‌آباد با 4 مؤلفه «عملکردی»، «تجربی- زیباشناختی»، «اجتماعی» و «زیست محیطی» و 23 معیار کیفی قابل دستیابی است. با کاربست این معیارها در حیاط کاروانسرا و برقراری دوباره‌ حیات جمعی در آن می­توان نقش این بنا را در زندگی روزمره روستاییان پررنگ­تر نمود.