ظرفیت‌ها، موانع و مشوق‌های توسعه انرژی‌های پاک در روستاهای ایران

توسعه روستایی و بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر در آن، با توجه به پراکندگی جغرافیایی، تنوع اقلیمی، تنوع بافت جمعیتی و آسیب پذیری اقتصادی آن‌ها امری پیچیده، هزینه‌بر و نیازمند زمان و امکانات فراوان است. مشکلات ناشی از آلایندگی سوخت‌های فسیلی، اتلاف انرژی، هزینه‌های تعمیر و نگهداری خطوط و شبکه انتقال و نظایر آن موجب جایگزینی انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان راهکار اصلی در دیگر کشورها شده است اما این نوع انرژی نیز همواره با موانعی چون مشکلات سیاستگذاری، اجتماعی، فنی، اقتصادی و ... مواجه بوده که استفاده از ظرفیت‌های کشور را محدود ساخته است. از این رو این مقاله می‌کوشد با تبیین موانع توسعه انرژی‌های پاک در مناطق روستایی و شناخت ظرفیت‌های آن در کشور، با نگاهی واقع گرایانه راهکارهای مجرب این توسعه را بررسی کند. به این ترتیب با استفاده از پرسشنامه نظرات 38 نفر از متخصصین و مسئولان حوزه‌های انرژی، برنامه‌ریزی و توسعه شهری و روستایی و سازمان‌های مرتبط، در رابطه با موانع و ظرفیت‌های توسعه انرژی‌های پاک در روستاها جمع‌آوری شده و با استفاده از تحلیل‌های آماری و با بررسی ادبیات موضوع و تجربیات دیگر کشورها در زمینه تشخیص موانع و چالش‌ها، تعیین ظرفیت‌ها و تطبیق محتوایی این موارد بررسی و جمع‌بندی شده است. این راهکارها در حوزه‌های فناوری، اقتصادی، اجتماعی و سیاست‌گذاری ارائه شده است. نتایج نشان می‌دهد اولاً آبگرم و پانل‌های خورشیدی مناسب‌ترین فناوری‌های تجدیدپذیر در مناطق روستایی کشور  براساس مطالعات ظرفیت‌سنجی و آرا خبرگان است. به‌علاوه زمین گرمایی در این فهرست در آخرین رتبه قرار دارد. همچنین مشکلات اقتصادی و ضعف در سیاستگذاری اصلی‌ترین موانع این توسعه شناخته شد. راهکارهای اصلی پیشنهادی برای این موارد به ترتیب اعطای وام‌های کم بهره طولانی مدت و نیز تهیه برنامه جامع حمایتی و سیاست‌های تشویقی و اعطای یارانه و مخاطب اصلی این موارد نیز صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی و دولتی، سیستم‌های مشارکت مردمی و ارگان‌های سیاستگذار است. بدیهی است که فرهنگ سازی پیش نیاز چنین رخدادی در جوامع روستایی خواهد بود. به این جهت نقش رسانه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد در این مهم مورد تأکید جامعه خبرگان قرار گرفت.