ابعاد و مؤلفه های نگرش استمرار و گسست تاریخی در پهنه های زیست اجتماعی ایران

بافت تاریخی در مقایسه با بافت­ های شهری که از اوایل قرن حاضر شکل می­ گیرند مساحت کمتری را اشغال کرده و براساس ارتباطات پیاده شکل گرفته بود. بافت تاریخی از رشد تدریجی برخوردار بوده و به‌طور نسبی احداث زیرساخت­ ها و خدمات، با نیازهای ساکنین آن هماهنگ بوده و بر همین اساس بین کاربری­ های مسکونی و دیگر کاربری­ ها تعادل برقرار شده، نیازهای جدید بر سازمان فضایی بافت تحمیل نمی­ شده و تفکر خانه و تعمیر به جای تفکر مسکن و تعویض مطرح بوده است اما از حدود 1340 به بعد به دلایل بسیار مانند ورود بیش از پیش فرهنگ بیگانه، استفاده سکونتیِ صرف از محل اقامت و وابستگی بیش از حد به امکانات شهر جدید، بافت تاریخی در زمره نامتعادل ترین بافت­ های شهری قرار گرفت. این روند همچنان ادامه دارد و بیشتر بافت­های تاریخی ایران و ساکنان آن‌ها هر روز با مشکلات جدید و عوامل ناپایدار مواجه هستند. از دید صاحب­ نظران روند قبلی یک روند مستمر و تحولات دهه­ های اخیر به مثابه انقطاع تاریخی بوده است. بر این اساس سوالات اصلی مقاله حاضر به این شرح است: ابعاد و مؤلفه­ های استمرار و در طرف مقابل انقطاع تاریخی در یک پهنه زیست اجتماعی مانند بافت­های تاریخی کدامند؟ از نظر خبرگان کدامیک از عوامل و بسترهای مسببِ دو نگرش فوق، از اهمیت بیشتری برخوردار است؟ این نوشتار در پی گردآوری و اهمیت­ سنجی ابعاد و مؤلفه­ های استمرار و گسست در بافت­ های­ تاریخی است. برای رسیدن به پاسخ پرسش­ های مطروحه روش تحقیق ترکیبی مورد نظر است. به این صورت که در پس مرور منابع موجود و دستیابی به عوامل دو نگرش استمرار و گسست، ابتدا آن‌ها را به روش تعداد ارجاعات و سپس پرسشنامه خبرگان مورد سنجش و وزن­دهی قرار می­ دهد. اگرچه اعتبار وزن­دهی خبرگان بیش از تعداد ارجاعات است (به‌دلیل اهمیت بومی­ سازی مؤلفه­ ها و گسترگی منابع)، اما همسویی این دو روش می‌تواند ملاک مورد اعتمادی برای اهمیت­ بخشی به ابعاد و مؤلفه­ ها باشد.

کلیدواژه ها:

The Factors of Continuity ، The Factors of Interruption ، Bio-Social Zones ، Historical Fabrics ، عوامل استمرار تاریخی ، عوامل گسست تاریخی ، پهنه زیست اجتماعی ، بافت­ تاریخی ، ­اهمیت­ سنجی