گونه‌شناسی مسکن روستایی شهرستان بروجرد بر پایه الگوهای بومی ساختاری - کالبدی (نمونه موردی: روستای کوشکی سفلی)

معماری بومی هر منطقه­ای، گواه بر پیشینه معماری و فرهنگی ارزشمند و سابقه تاریخی آن دیار است و تلاش در جهت شناسایی و معرفی این ثروت به همگان، می­تواند زمینه­ای برای مرتفع ساختن بسیاری از نیازهای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و توسعه هرچه­بیشتر این سکونتگاه­های باارزش و انتقال فنون و تجارب معماری و فرهنگی به دیگر مناطق باشد. در محدوده جغرافیایی ایران، بسیاری از روستاها با وجود داشتن ویژگی­های معماری، فرهنگی و پیشینه ارزشمند تاریخی متأسفانه به‌درستی شناسایی و معرفی نشده­اند و یا در صورت شناسایی به‌دست فراموشی سپرده‌ شده‌اند و با گذر زمان این ثروت باارزش به‌دلیل کم­توجهی دچار آسیب و کاهش کیفیت زندگی ساکنان آن می­شود. شهرستان بروجرد در شمال استان لرستان، دارای بافت‌های روستایی منحصربه‌فردی است که متأسفانه با وجود کالبد معماری ارزشمند در اقلیم سرد منطقه، موردتوجه قرار نگرفته‌است. روستای کوشکی­سفلی در زمره همین روستاها قرار دارد و تاکنون درصد بالایی از بافت این روستا به‌دلیل عدم رسیدگی دچار تخریب شده­است. هدف پژوهش حاضر شناسایی، معرفی و مستندسازی الگوی بومی معماری و سازه در مسکن روستای کوشکی­سفلی تعیین شده‌است که بدین‌منظور، به بررسی و تحلیل گونه­های تاریخی موجود روستا پرداخته شده­است. گردآوری اطلاعات، در مرحله اول از روش کتابخانه­ای و مقالات الکترونیکی و در مرحله میدانی و شناخت از روش مصاحبه، مشاهده و برداشت استفاده شده است. در پایان پژوهش، تحلیل­ها نشان دادند که ترکیب فضایی خانه­های روستا شامل دو نوع استقرار بنا در سه جبهه و چهار جبهه حیاط مستطیل شکل می‌باشد؛ در گونه­شناسی معماری این روستا، شاخص‌های محرمیت چرخش فضایی در ورودی توسط دالان و هشتی، فضاهای رابط ایوان و مهتابی، حیاط مرکزی و درون­گرایی فضاها از ویژگی­های بومی آن رعایت شده‌است و ملاحظات اقلیمی توسط چیدمان ساختار کالبدی، جهت‌گیری و همچنین از مصالح بوم­آوردی مثل خشت، چوب، سنگ و کاهگل و سازه باربر اصلی در ساخت خانه­ها بهره گرفته­اند.  

کلیدواژه ها:

Rural housing ، Vernacular pattern ، Vernacular architecture ، Vernacular structure ، مسکن روستایی ، الگوی بومی ، معماری بومی ، سازه بومی.