تبیین محورهای اصلی خود مراقبتی به تفکیک سطوح پیشگیری و تعیین ابعاد مدیریتی آن

مقدمه: خودمراقبتی جایگزین مراقبت تخصصی و سازمانی نیست بلکه مکمل آن و یکی از عوامل تعیین کننده میزان و چگونگی استفاده از آن است. در یک رویکرد چهار نوع از فعالیتها شامل خودمراقبتی تنظیمی، خودمراقبتی پیشگیرانه، خودمراقبتی واکنشی و خودمراقبتی بازتوانی بعنوان انواع اصلی خودمراقبتی ذکر شده اند. مقاله حاضر بر آن است تا محورهای اصلی خودمراقبتی را در سطوح پیشگیری بررسی کرده و ابعاد مدیریتی برنامه‌های خودمراقبتی در نظام ارائه خدمات سلامت را تبیین نماید. مواد و روش کار: این مطالعه به روش کیفی انجام شد. پس از جستجو و مطالعه متون موجود، گروه تحقیق محورهای اصلی خودمراقبتی در سطوح مختلف پیشگیری و ابعاد مدیریتی برنامه های خودمراقبتی را تدوین نموده و سپس در طی نشست تخصصی با صاحبنظران حوزه‌های بهداشتی و بالینی به تبیین آن پرداخته است. یافته ها: محورهای اصلی خودمراقبتی در سطح اول پیشگیری (پیشگیری ابتدایی و اولیه) شامل موارد حفظ و ارتقای سلامت ، اصلاح شیوه زندگی و پیشگیری از بیماریها؛ در سطح دوم پیشگیری شامل موارد تشخیص زودرس، درمان و کنترل بیماری پنهان ، سازگاری بیمار با تشخیص احتمالی بیماری ، تبعیت از شروع به موقع درمان مناسب و در سطح سوم پیشگیری شامل تشخیص بیماری، درمان و کنترل بیماری، سازگاری بیمار با بیماری یا ناتوانی، ارزیابی علایم و مصرف داروی مناسب، مراقبت تسکینی و توان بخشی است. هم چنین ابعاد مدیریتی برنامه های خودمراقبتی در نظام ارائه خدمت شامل ﺳﻪ ﺟﻨﺒﻪ آﻣـﺎده ﺳـﺎزی ﺳﯿﺴﺘﻢ سلامت، آماده سازی افراد جامعه و بیماران و ساز و کارهای پرداخت هستند. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه حاضر، خودمراقبتی جزیی از حیطه های مراقبت است؛ اجرای ساختارمند و مبتنی بر شواهد نظام جامع حمایت از خودمراقبتی در ابتدای راه بوده و ایجاد یک نظام ارایه دهنده خدمت که تسهیل‌گر اجرای رفتار خودمراقبتی باشد بایستی محور مطالعات اجرایی و مدیریتی آتی قرار گیرند.  

کلیدواژه ها:

Self-care ، prevention levels ، health service management ، service delivery system ، خودمراقبتی ، سطوح پیشگیری ، مدیریت خدمات بهداشتی درمانی ، نظام ارائه خدمت