مدل دینامیکی ارزیابی و سنجش مطلوبیت کریدورهای ترانزیت ریلی؛ مطالعة موردی کریدور ریلی بندرعباس- سرخس

در حال حاضر حمل و نقل جاده ای مدل اصلی ترانزیت بار در ایران است و در حدود 90 درصد از ترانزیت بار زمین توسط جاده صورت می-گیرد. وضعیت موجود با قوانین و سیاست‌های کلان کشور در حوزة‌ حمل و نقل و ترانزیت که سهم 70 درصدی برای جاده و 30 درصدی برای راه آهن در نظر گرفته است تناسب ندارد. از طرفی با توجه به گستردگی مناسب شبکة ریلی در ایران‌، راه آهن می‌تواند سهم بیشتری از حمل و نقل زمینی بار داشته باشد و نقش موثرتری در اقتصاد ملی ایفا نماید. هدف از این مقاله شناسایی و بهبود عوامل موثر در مطلوبیت کریدورهای ترانزیت ریلی است تا از این طریق جایگاه رقابتی راه آهن در ترانزیت بار بهبود یابد. در این تحقیق در ابتدا مفاهیم مرتبط با مطلوبیت و ترانزیت شرح داده می‌شوند‌. سپس عوامل موثر در مطلوبیت کریدورهای ترانزیت ریلی از دید صاحبان بار‌، از طریق بررسی ادبیات موضوع و نظر خبرگان این حوزه شناسایی و تعیین می‌گردند. این عوامل شامل هزینة‌ حمل‌، قابلیت رهگیری واگن، قابلیت اطمینان‌، سرعت تجاری‌، ‌ایمنی مسیر‌ و تناوب حمل هستند. در ادامه تابع مطلوبیتی برای کریدور ریلی بندرعباس- سرخس بر اساس عوامل مذکور توسعه می‌یابد و پس از آن یک مدل دینامیکی برای ارزیابی مطلوبیت این کریدور توسعه داده می‌شود و پس از اعتبارسنجی آن‌، مدل مذکور با استفاده از نرم افزار ونسیم برای مدت 20 سال شبیه‌سازی می‌شود. نتایج حاصل از شبیه‌سازی مدل دینامیکی و ارائه‌ سناریوهای مختلف نشان می‌دهند که اعمال سناریوهای بهبود سیستم رهگیری واگن‌، افزایش سرعت تجاری‌ و بهبود قابلیت اطمینان و هم‌چنین ارائة‌ تخفیف‌های مقداری از طرف شرکت‌های حمل و نقلی بطور همزمان می‌توانند نقش به سزایی در افزایش مطلوبیت این کریدور ترانزیت ریلی داشته باشند و تغییر در تنها یک عامل منجر به تغییرات اساسی در مطلوبیت مسیر مذکور نخواهد شد.

کلیدواژه ها:

ترانزیت ریلی‌ ، سیستم‌های دینامیکی‌ ، کریدور‌ ، ‌مطلوبیت