تأثیر پخش سیلاب بر تغییرات پوشش گیاهی و خاک سطحی شبکه پخش سیلاب کوه خواجه سیستان

هدف از این پژوهش، بررسی تغییرات برخی از ویژگی‌های خاک سطحی و پوشش گیاهی شبکه پخش سیلاب و مقایسه آن با منطقه شاهد در ایستگاه پخش سیلاب کوه خواجه واقع در منطقه هامون سیستان است. برای انجام این پژوهش، چهار عرصه به‌عنوان منطقه پخش سیلاب و دو عرصه به‌عنوان منطقه شاهد در نظر گرفته شد. نمونه‌برداری‌ها در داخل شش قطعه به روش تصادفی–سیستماتیک صورت گرفت. بدین منظور، سه ترانسکت 100 متری در هر قطعه و بر روی هر ترانسکت 10 پلات یک متر مربعی با توجه به پراکنش پوشش گیاهی مستقر شد. درصد تاج پوشش گیاهی و میزان تراکم با روش پلات­‌گذاری و با استفاده از روش قطع و توزین رشد سال جاری گیاهان به‌عنوان تولید گیاهی اندازه‌گیری شد. همچنین، برای ارزیابی خصوصیات خاک منطقه پخش سیلاب و شاهد، نمونه‌­برداری در طول هر ترانسکت و در شش نقطه (سه ‌نقطه در زیراشکوب بوته‌ای و سه ‌نقطه از خاک لخت) انجام و عوامل هدایت الکتریکی، اسیدیته، درصد ازت خاک و درصد مواد آلی اندازه‌گیری شد. به‌منظور مقایسه عوامل خاک از آزمون فاکتوریل 2×2 و برای عوامل پوشش گیاهی از آزمون t غیر جفتی با نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نرمال بودن داده­ها نیز با استفاده از آزمون کلوموگوروف بررسی شد. نتایج حاصل از تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها نشان داد که پخش سیلاب بر افزایش درصد پوشش تاجی در سطح پنج درصد و میزان تولید در سطح یک درصد تأثیر معنی‌داری دارد، ولی بین تراکم عرصه پخش سیلاب و عرصه شاهد تفاوت معنی‌داری به لحاظ آماری وجود ندارد. نتایج بررسی خصوصیات خاک نشان داد که پخش سیلاب باعث افزایش معنی­‌دار درصد ازت خاک و درصد مواد آلی و کاهش اسیدیته و هدایت الکتریکی در سطح پنج درصد شده است. همچنین‌، مقدار ماده آلی، ازت و اسیدیته خاک لخت نسبت به خاک زیر بوته در هر دو تیمار شاهد و پخش سیلاب در سطح پایین‌­تری قرار دارد. ولی هدایت الکتریکی خاک زیر بوته بیشتر از خاک لخت در هر دو تیمار است.

کلیدواژه ها:

زابل ، عرصه آبگیری شده ، منطقه شاهد ، نرم‌افزار SPSS ، نمونه‌برداری