معناشناسی تاریخی و توصیفی «شُعُوب» در قرآن کریم
محل انتشار: پژوهش های زبانشناختی قرآن، دوره: 6، شماره: 2
سال انتشار: 1396
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 209
فایل این مقاله در 12 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_NRGS-6-2_004
تاریخ نمایه سازی: 12 بهمن 1399
چکیده مقاله:
زبان و به دنبال آن واژگان، ریشه در فرهنگها، سنتها و نظام خاص زندگی در هر جامعهای دارد و متأثّر از جهانبینی دربرگیرندۀ آن است. بسیاری از واژگان قرآنی نیز پس از گذر از جهانبینی جاهلی و ورود به جهانبینی قرآنی، عناصر معناشناختی تازهای پیدا کردند و در دورۀ پس از قرآن نیز با عنایت به گذر زمان، دچار تحوّل معنایی متناسب با حاکمیت فکری دورۀ خویش شدند. شناخت روند تحوّلات معنایی آن دسته از واژگان قرآنی که بعدها در پیدایش نهضتها و جریانهای فکری، فرهنگی و اجتماعی همانند «شعوبیه» استناد شده، بسیار مهم و ضروری است. ازجملة این واژگان، واژة قرآنی «شعوب» است؛ واژهای که نهضت شعوبیه بعدها با استناد به آن در سوره حجرات، آیه 13، تأثیر فراوانی بر اوضاع فرهنگی، اجتماعی دوره عباسی و پس از آن به جای گذاشت. پژوهش حاضر با استناد به اشعار جاهلی، قرآن کریم، واژهنامهها، تفاسیر و برخی دیگر از منابع متکلمان بهمنظور آسیبشناسی جریان «شعوبیه»، واژه «شعوب» را براساس معناشناسی تاریخی و توصیفی، تحلیل و تحول معنایی آن را از دورة جاهلی تا قرن پنجم هجریقمری در دورة اسلامی بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که شکل مفرد این واژه، یعنی «شعب» مفاهیم «شکاف، جدایی، پراکندگی ...» و شکل جمع آن «شعوب»، مفاهیم «گروههای پراکنده، بسیار دورکننده = مرگ» را در دورة جاهلی و در قرآن کریم نیز مفهوم متضاد «گروههای پراکنده» را دارد و در قرنهای بعدی نیز با عنایت به جریانهای سیاسیِ متکی بر نژادپرستی و متأثرشدن از اندیشههای کلامی در مفهوم ملل غیرعرب بهویژه موالی و ایرانیان بهکار میرود.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
بهرام امانی چاکلی
استادیار گروه الهیات، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
سارا نجفی
کارشناسی ارشد گروه الهیات، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :