تحلیل نقش های زبانی در اسطورۀ زال بر اساس نظریۀ ارتباطی یاکوبسن

فردوسی در بهین‌نامۀ باستان، در پیکرۀ  داستان‌های مدون از اسطوره‌ها سخن رانده است. در بسیاری موارد، رمز و تمثیل نیز چشم‌نوازانه در مفهوم اساطیری گنجانده شده است. داستان زال از پررمز و رازترین آنهاست که بیانی متفاوت برای ابلاغ پند و پیام‌های فرهنگی دارد. این پژوهش، ضمن تحلیل نقش‌های زبانی و عناصر ارتباطی، یعنی زبان، پیام، مخاطب و فرستنده، بر اساس الگوی ارتباط کلامی یاکوبسن، به بازکاوی رمزها و نمادها می‌پردازد. بر این اساس، تمرکز بر نقش فرازبانی است. میزان تأثیر نقش‌های زبانی بر خوانندگان و بسامد هر کدام از آنها، شناسایی رمزها و تمثیل‌های گنجانده شده در داستان زال، درک و دریافت مفاهیم انتزاعی که به صورت غیرمستقیم بیان شده است، از اهداف پژوهش است. نتایج بررسی نشان می­ دهد نقش­ های زبانی، ابزاری کارآمد برای درک معانی ثانویه و تأویل زبان نمادین اسطوره است و نیز، معیاری برای طبقه ­بندی آثار تمثیلی و نمادین در بستر حماسه به شمار می­رود. همچنین، شیوۀ  مناسب برای پی بردن به میزان تأثیرگذاری پیام­ های رمزی، ترغیبی و ... بر خوانندگان. در پایان باید اذعان داشت زیبایی­ شناسی داستان­ های حماسی و اسطوره­ای در سایۀ  نظریۀ  مذکور بیش از پیش هویدا می ­شود.

کلیدواژه ها:

ارتباط کلامی ، یاکوبسن ، تمثیل ، شاهنامه ، زال