هماهنگی واکه‌ای در ترکی همدانی: بررسی میزان اعتبار انگاره‌های بهینگی

در این مقاله، هماهنگی واکه­ای در ترکی همدانی در چارچوب انگاره­های انطباق مشخصه‌ها، سازگاری محلی، گسترش، گستره و سازگاری از طریق تناظر در نظریۀ بهینگی بررسی می‌شود. به این منظور، داده­هایی متناسب با اهداف پژوهش از منابع کتابخانه‌ای جمع­آوری و توسط 30 گویشور بومی ترکی همدانی تولید شد. بررسی داده­ها نشان داد که الگوی هماهنگی واکه‌ای در ترکی همدانی از سه نوع هماهنگی کامل، تیره و شفاف است. نتایج به دست آمده از تحلیل داده­ها نشان داد که انگارۀ گسترش کفایت توصیفی و توضیحی بیشتری در تحلیل انواع هماهنگی واکه­ای در ترکی همدانی نسبت به انگاره­های نظری دیگر دارد. زیرا اولاً این انگاره­ برخلاف انگاره­های نظری دیگر می‌تواند توصیف کارآمدی از انواع هماهنگی واکه­ای در ترکی همدانی به دست دهد. دوماً انگارۀ گسترش انگاره­ای ساده با کفایت توضیحی بسیار بالایی است که با به­کارگیری محدویتSpread [αF]  می‌تواند وحدت عملکردی انواع مختلف فرایند همگونی (مانند هماهنگی واکه­ای، همگونی در محل تولید، همگونی در مشخصۀ واکداری-بیواکی و غیره) به خوبی در نظام آوایی زبان‌ها و در راستای هماهنگی سازوکارهای تولیدی توضیح دهد.  

کلیدواژه ها:

هماهنگی واکه‌ای ، ترکی همدانی ، الگوی کامل ، الگوی تیره ، الگوی شفاف ، انگارۀ گسترش