شناسایی موقعیت قبرهای پنهان با استفاده از ژئورادار‎ (GPR) ‎در کارهای باستان ‌شناسی

روش ژئوفیزیکی رادار نفوذی به زمین (GPR) یک روش سنجش غیرمخرب است که قادر به آشکارسازی و تصویرکردن انواع ساختارهای دست‌ساز بشر، ناهمگنی­ های زیرسطحی به دلیل وجود اجسام مدفون در زیر زمین، مشخص کردن فضاهای خالی در محیط­ ها و اهداف مدفون در اعماق کم است. در پژوهش حاضر بررسی توانایی به‌کارگیری روش GPR به‌منظور آشکارسازی و تعیین موقعیت قبرهای نامشخص و اجساد مدفون، در مقاصد باستان‌شناسی و نظایر آن مورد بررسی قرارگرفته است. برای این منظور شبیه­سازی و مدل‌سازی پیشرو داده‌های GPR به روش اختلاف محدود دوبعدی بهبودیافته در حوزه فرکانس، برای مدل­های مصنوعی متناظر با قبرهای خالی، استخوان بخش‌هایی از اعضای بدن انسان و نیز تابوت‌های با جنس‌های مختلف (فلزی و چوبی) صورت گرفته است. همچنین با هدف بررسی ­های زیرسطحی در یک قبرستان قدیمی، داده­ های واقعی GPR با استفاده از یک سامانه GPR مجهز به آنتن­های پوشش­دار با فرکانس مرکزی MHz 800 (مگاهرتز)، برداشت‌شده است. نگاشت راداری نهایی منطبق بر یکی از پروفیل­های برداشت‌شده در این منطقه، با اعمال توالی پردازشی مختلف شامل تصحیح استاتیک (ساکن)، بردارنده واو (دی­واو)، اعمال فیلتر میان­گذر، بردارنده زمینه و برانبارش بر روی داده‌های خام، با استفاده از نرم­افزار Reflexw نیز آورده شده است. نتایج این پژوهش بر اساس پاسخ GPR مدل­های مصنوعی مختلف تولیدشده و نگاشت راداری داده­های واقعی GPR، قابلیت کاربرد این روش را در زمینه بررسی­های باستان­شناسی به‌منظور آشکارسازی و تعیین موقعیت قبرهای پنهان، تابوت­ ها و جسد انسان با صرف هزینه کم در مدت‌زمان کوتاه بدون دست­کاری و تخریب محیط نشان می­ دهد. 

کلیدواژه ها:

Archaeometry ، Geophysics ، Ground-penetrating radar (GPR) ، Forward modeling ، Grave ، Bone ، باستان‌سنجی ، ژئوفیزیک ، رادار نفوذی به زمین (GPR) ، مدل‌سازی پیشرو ، قبر ، استخوان