ساخت وطراحی مدل جامع بازشناخت مفهوم تقوی درنهج البلاغه

تقوی ازکلمات بسیاررایج دین اسلام وازواژگان کلیدی قرآن است که درک مفهوم آن برای تبیین سیرانسان بهسوی کمال وسعادت ابدی کارگشاست. تقوی ازرایج ترین وکلیدی ترین کلمات نهج البلاغه درباره فضیلت انسانوهم چنین ازمهم ترین عناصرتشکیل دهنده مواعظ نهج البلاغه محسوب می شود.کمترمفهومی به اندازه تقویجایگاهی اصلی واساسی درنهج البلاغه می توان یافت.تقوی به منزله موضوعی محوری وضروری برای شناختعلوم ومعارف نهج البلاغه تلقی می شود. تقوی به معنای خویشت نداری دراطاعت ازدستورات الهی ودوری ازگناهان است.براین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر«شناخت تقوی اززبان امام علی(ع)درنهج البلاغه» خواهدبود.باتوجه به هدف تحقیق،نوع پژوهش براساس «استفاده از منابع موجود» (مطالعه اسنادی) وروش گردآوری اطلاعات «روش تحلیل محتوا» درنظرگرفته شد. پس ازبررسی ومطالعه دقیق هشت منبع و فهارس نهج البلاغهتعداد 58 مورد (عنوان) نهایی، استخراج وشناسایی گردید. پژوهش دریافت که مفهوم تقوی درنهج البلاغه به روشنیتبیین شده است.معنای تقوی دراندیشه امیرمؤمنان (ع) برخواسته ازمعارف قرآنی تقوی است.تقوای ترسیم شده درنهج البلاغه حداقل بادوجهت گیری عمل گرایی وآخرت گرایی قرین بوده وارتباط تنگاتنگی با آنهادارد.تقوی درنگاه امام علی (ع) سرسلسله وسرآمدهمه ارزشهای اخلاقی،بالاترین کرامت ومحکم ترین عزت انسانی معرفیشده وبه شترراهواروهم چنین قلعه ای محکم تمثیل شده است.مومنان وظیفه دارندتابه آن چنگ زده وتمسک بهتقوی نمایند.امام علی (ع) 15 مرتبه درنهج البلاغه باتعابیرگوناگون توصیه به تقوی فرموده وآن رابهترین سفارشبرای رشدو کمال انسان معرفی نموده وبنابراین تقوی راوصیتی ابدی وازلی برای تمامی آحاد بشریت درطولتاریخ ارائه نموده اند.نتایج پژوهش نشان ازآن داشته که واژه تقوی 58 مرتبه (در 85 فراز) درنهج البلاغه شمارشگردیده که براساس ساختارنهج البلاغه در 24 خطبه، 11 نامه و 9حکمت شناسایی شده اند.مطالب 58 عنوان نهایینهج البلاغه درقالب 89 موضوع اصلی و 252 موضوع فرعی فیش برداری،استخراج وفهرست نویسی شده اند. درتحلیل حقیقتی هم چون تقوی شش پرسش اساسی مدنظربوده که براساس آن مدل جامع پیشنهادی پژوهشحاضرطراحی خواهدشد.نتایج نهایی پژوهش حاضربیانگرآن بوده که عناصرششگانه مدل جامع موضوع تقوی درنهج البلاغه قابل تفکیک،دسته بندی وشناسایی شامل چیستی تقوی (13 بارو 31 ویژگی)، ضرورت تقوی (14 مرتبهو 67 ضرورت)، آثارتقوی (11 بارو 30 اثر)، چگونگی تقوی (8 مرتبه و 82 مورد)، ابعادتقوی (33 مرتبه و 13 بخش) ووظایف تقوی (6 بارو 29 وظیفه) خواهندبود.

کلیدواژه ها:

امام علی (ع) ، نهج البلاغه ، تقوی ، تحلیل محتوا ، مدل جامع