علل ضعف تمدنی و عقبماندگی جوامع اسلامی در اندیشه امام موسی صدر

این پرسش که چه عللی موجب شد تمدن اسلامی رو به ضعف برود، همواره موردبحث متفکران بوده است. امام موسی صدر بهعنوان متفکری که بهطورجدی دغدغه تمدنی دارد و در تلاش برای احیا و بازسازی تمدن اسلامی است بهصورت مستقیم و غیرمستقیم در این زمینه اظهارنظر کرده است. برای پیجویی این مسیله، شاید بتوان بهطورکلی از دو عامل درونی و بیرونی نام برد اما به نظر می­رسد صدر عمده نقش و دلایل را به عوامل درونی در تغییر و تبدیل جامعه اسلامی و انحراف جامعه اسلامی ارجاع میدهد و بر این نظر است که هرگاه جامعه اسلامی بروز و ظهور یابد می­توان امیدوار بود که تمدن اسلامی هم احیا شود. تحول درونی افراد و تحقق جامعه اسلامی شرط احیا و تحقق تمدن اسلامی است. ازاینرو عناصر درونی متنوعی شامل سیاسی و اجتماعی و اخلاقی و اقتصادی در این زمینه دخیل بوده است که باید مورد بازنگری قرار گیرد. صدر از میان دلایل مختلف از عدم احساس مسوولیت اجتماعی در قالب تنبلی و سستی، تعطیلی کار زنان که نیمی از جمعیت فعال جامعه هستند، فقدان صداقت و انفکاک میان سخن و وعده و عمل، تبدیل خلافت به سلطنت بهعنوان یک مسیله تاریخی، نظام ساختاری فرقه­ای و بهطورکلی انحراف جامعه اسلامی گفتگو می­کند. افزون بر این­ها، صدر، بهمنظور تحقق جامعه اسلامی بهعنوان نقطه قابلاتکا برای تعظیم تمدن اسلامی، نقش آگاهی بخشی و فهم و اطلاع صحیح از آموزه­های دینی را موثرترین راه در این زمینه می­داند و به ارایه معیار انسانیت برای بررسی و مقایسه تمدن اسلامی و تمدن غربی اشارات مفیدی دارد. بحث حاضر ناظر به شرایط امروز جهان اسلام و بهمنظور زمینهسازی جهت تحقق تمدن نوین اسلامی به تبیین مسیله ضعف تمدنی و عقبماندگی جوامع مسلمان در اندیشه و آرای امام موسی صدر می­پردازد.

کلیدواژه ها:

تمدن ، جوامع مسلمان ، علل ضعف ، عقبماندگی ، امام موسی صدر