قبله‌یابی بر اساس نجوم عامیانه در اندلس

جایگاه و اهمیت قبله در فرایض شرعی مسلمانان موجب‌ شده تا قبله‌یابی در کانون توجه دانشمندان مسلمان قرار گیرد. با ورود مسلمانان به اندلس در سال 93ق که از نخستین پیامدهای آن ساخت اولین مسجد در این شبه‌جزیره بود، قبله‌یابی در این سرزمین مورد توجه قرار گرفت. تا نیمۀ دوم قرن 3ق که هنوز روش های ریاضیاتی و ابزارهای قبله‌یابی رواج نداشت، قبله‌یابی از آگاهی‌های نجومی عامیانۀ اعراب پیش از اسلام اثر پذیرفته و برپایۀ مشاهدات طلوع و غروب نجومی تعیین ‌می‌شد. چگونگی قبله‌یابی منجمان و فقهای اندلس تا پیش از به کار‌بردن روش‌های ریاضیاتی موضوع این پژوهش است. نویسندگان با تمرکز بر بناهای کهن اندلس و با تأکید بر متون کهن و نیز بازگفت و تبیین برخی از تحقیقات اخیر اروپایی، به بحث دربارۀ شیوه‌های مختلف قبله‌یابی در اندلس پرداخته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که در نخستین روش‌های قبله‌یابی در اندلس اختلاف‌نظر وجود ‌داشته و قبله‌یابی حاصل از آن‌ها در مقایسه با تعیین قبله از طریق روش‌های ریاضیاتی که بعدها از سوی منجمان به‌کار گرفته می‌شد، نتایج دقیقی نداشته‌ است.

کلیدواژه ها:

قبله‌یابی ، اندلس ، نجوم ، کعبه