ارزیابی اثربخشی اقدامات طرح احیا و تعادل بخشی بر کمیت منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی دشت خوی)

برداشت بی رویه از آبهای زیرزمینی در بسیاری از نقاط ایران و جهان سبب افت شدید سطح آب شده است. آمار ارائه شده در منابع اطلاعاتی مربوط به آب ایران وضع دشوار روند افت سالانه سطح آب زیر زمینی را نشان می دهد. در این بین اما، طرح احیا و تعادل بخشی آبخوان ها نقطه امیدی است که بتوان با اجرای آن بحران به وجود آمده در منابع آب زیرزمینی را تسکین بخشیده و با ارتقای اثر بخشی این طرح در دشت های بحرانی، بتوان وضعیت این دشت ها را بهبود بخشید. این طرح به منظور افزایش بهره وری و حفاظت کمی و کیفی منابع آب و ایجاد تعادل بین منابع و مصارف آب زیرزمینی بوده و هدف کمی مورد نظر به نحوی است که متوسط دراز مدت کسری مخزن آبخوان ها تا پایان برنامه ششم توسعه و کسری تجمعی مخازن طی یک برنامه ۲۰ ساله جبران گردد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اثربخشی اقدامات احیا و تعادل بخشی اجرا شده در محدوده مطالعاتی خوی واقع در استان آذربایجان غربی و حوضه آبریز ارس انجام شده است. در این پژوهش میزان تاثیر گذاری اقدامات انجام شده در راستای احیای آبخوان و به موازات آن، اثر پارامترهای بارندگی سالیانه و کاهش برداشت از آب زیرزمینی، بر روی تغییرات تراز آبخوان دشت خوی با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی حاکی از آن است که افزایش بارندگی و متعاقبا کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی همچنان موثرترین عامل در بهبود نسبی وضعیت کمی آبخوان خوی در سالهای اخیر بوده است.

کلیدواژه ها:

نوسانات تراز آب زیرزمینی ، تغییرات حجم مخزن آبخوان ، طرح احیاء و تعادل بخشی ، تحلیل عاملی