تعیین سطح آلودگی، ریسک های سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی فلزات سنگین غبار ریزشی در نواحی صنعتی (مطالعه موردی: صنایع شهرستان اردکان)

زمینه و هدف: عدم تجزیه زیستی در طبیعت و ایجاد اثرات بهداشتی نامطلوب در انسان از خصوصیات مهم فلزات سنگین است. هدف اصلی این پژوهش تعیین سطح آلودگی، تخمین ریسک­ های سرطان­زایی و غیرسرطان­زایی فلزات سنگین غبار ریزشی بر ساکنین اطراف نواحی صنعتی شهرستان اردکان است. هدف دیگر شناسایی منابع احتمالی انتشار فلزات سنگین در محیط است. روش بررسی: در این مطالعه تحلیلی مقطعی، غبار ریزشی فصل تابستان در اطراف صنایع کاشی سرامیک، خاک چینی، شن و ماسه و شیشه با نصب 35 تله از نوع فریزبی وارونه(Inverted Frisbee)  با پوشش چمن مصنوعی جمع­آوری شد. غلظت Cd، Ba، Cu، Ni، Cr، Mn و V با دستگاه ICP-MS اندازه­گیری شد. با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون Pearson Correlation Coefficient)) و تحلیل خوشه­ای (Cluster Analysis) منابع احتمالی فلزات سنگین غبار مورد ارزیابی قرار گرفت. برای تعیین سطح آلودگی از شاخص‌های ریسک اکولوژیکی و ارزیابی ریسک‌های سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی فلزات سنگین از روابط پیشنهادی سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا استفاده شد. یافته‌ها: بیشترین و کمترین میانگین غلظت فلزات سنگین برای Cd و Ba اندازه­گیری شد. نتایج تحلیل همبستگی پیرسون و آنالیز خوشه­ ای موید سه منشا انسان­زاد و همچنین منشا طبیعی برای فلزات سنگین غبار ریزشی بود. بر طبق شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیکی، Cd در 45/10 درصد از نمونه­ها در کلاس آلودگی خیلی زیاد و در 54/88 درصد نمونه­ها در کلاس زیاد قرار داشت. کلاس آلودگی شاخص ریسک اکولوژیکی کلیه فلزات سنگین، متوسط تا زیاد بود. ریسک­ سرطان­زایی Cr و Ba در کودکان و بزرگسالان بزرگتر از 4-10 تخمین زده شد. در هر دو گروه سنی، شاخص خطر برای هر فلز کوچکتر از یک و مجموع آن برای کودکان 1/29 و برای بزرگسالان 0/16 به‌دست آمد. نتیجه­گیری: Cd ریسک اکولوژیکی غبار ریزشی را در منطقه افزایش می‌دهد. نتایج ریسک سرطان­زایی فلزات سنگین نشان داد غلظت دو فلز Cr و Ba غیرمجاز است. همچنین ریسک غیرسرطان­زایی در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر بود.

کلیدواژه ها:

Heavy metals ، Pollution ، Falling dust ، Industries ، Risk ، فلزات سنگین ، آلودگی ، غبار ریزشی ، صنایع ، ریسک