اثر تعارض کار- خانواده و مرکز کنترل کاری بر استعداد حادثه پذیری: نقش میانجی استرس

چکیده مقدمه: عامل انسانی را می توان به عنوان مهم ترین و اصلی ترین عامل در بروز حوادث شغلی دانست. استعداد حادثه پذیری کارکنان به عنوان یک صفت ذاتی و یکپارچه در بروز حوادث شغلی شناخته می شود، لذا شناخت عوامل موثر بر آن می تواند در جلوگیری از حوادث شغلی موثر باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تعارض کار- خانواده ، مرکز کنترل کاری و استرس بر استعداد حادثه پذیری  صورت گرفت. روش بررسی: این پژوهش بصورت مقطعی- تحلیلی از طریق الگویابی معادلات ساختاری با رویکرد کمترین مربعات جزیی  در سال 1397 انجام شد. حجم نمونه شامل 225 نفر از کارکنان حادثه دیده بود که با استفاده از روش تعیین حجم نمونه در مدلسازی معادلات ساختاری انتخاب شد. جمع آوری داده ها از طریق چهار پرسشنامه تعارض کار- خانواده، مرکز کنترل کاری، استرس شغلی و استعداد حادثه پذیری صورت گرفت. ارزیابی الگوی پیشنهادی با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری(SEM) بر اساس نرم افزار SMARTPLS3 و 23-SPSS انجام گرفت. یافته ها:  جهت بررسی پایایی ابزار تحقیق از روش پایایی ترکیبی(CR) استفاده شد که ضریب مربوط به همه متغیرها بالاتر از 7/0 و قابل قبول بود. برای سنجش روایی پرسشنامه ها از میانگین واریانس استخراج شده(AVE) استفاده گردید که بیش از 5/0و قابل قبول بود. روایی واگرا توسط معیار جدید (HTMT) بررسی و تایید شد. برای بررسی برازش مدل ساختاری از معیار هم خطی، معنی داری ضرائب،R2 ، f2 و Q2 استفاده شد که نتایج به دست آمده نشان دهنده برازش مناسب مدل ساختاری بود.  همچنین یافته ها نشان داد که بجز فرضیه تاثیر تعارض کار- خانواده بر استعداد حادثه پذیری تمامی فرضیات تحقیق معنی دار بودند. نتیجه گیری: شناسایی افراد با استعداد حادثه پذیری و شناسایی علل بروز حوادث امری اصلی در کنترل حوادث صنایع با مشاغل حساس می باشد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که به منظور جلوگیری از حوادث شغلی در غربالگری بدو استخدام می توان افراد با کنترل درونی برای مشاغل پر استرس انتخاب گردند و مدیریت سازمان با کاهش تعارض کار- خانواده از استرس شغلی شاغلین کاسته و به بهبود عملکرد و اعمال ایمن این افراد کمک کند.  

کلیدواژه ها:

Keywords: Work Family Conflict ، Work locus Of Control ، Stress ، Accident- proneness ، PLS-SEM. ، کلید واژه ها: تعارض کار- خانواده ، مرکز کنترل کاری ، استرس ، استعدادحادثه پذیری ، PLS-SEM.