بررسی طنز در دیوان حافظ

یکی از ویژگی های ادبیات کشورهای ستم کشیده و استبداد دیده مخصوصاً ایران رواج طنز، هجو، هزل، شوخی و مسخرگی در میان آن هاست؛ زیرا مردمی که نمی توانند صریحاً انتقاد بکنند، از راه سخنان دوپلهو، غیر صریح و خنده ناک، و گاهی گزنده، انتقادهای خود را اظهار می کنند. البته به این معنا نیست که در کشورهای آزاد و کم ستم کشیده هزل و طنز نیست. بلکه طنزنویسان کسانی هستند که در ته دل خود آرمان گرا (idealist) هستند، بنابراین در کشورهای مذکور کسانی هستند که نظام موجود را درست و آرمانی ندانند و به وضع موجود در آن کشورها با ابزار خنده و نیش زبان و مسخرگی حمله ببرند. اما این نوع از طنز هرگز با شوخی ها و هزلیات تند و زننده یی که ناشی از عدم تحمل استبداد و حماقت و جهل و جز آن است و در کشورهای استبدادی شرق بیشتر رواج دارد، پهلو نمی تواند بزند. (حلبی، 1364) در این تحقیق به بررسی طنز و انگیزه های اصلی به وجود آمدن طنز در دیوان یکی از بزرگترین شعرای شرق ایران زمین حافظ شیرازی - پرداخته و فنون بلاغی و ویژگی هایی که طنز آن را برجسته تر می کند، پرداخته ام.

کلیدواژه ها:

دیوان حافظ ، طنز ، هجو هزل ، طعن ، کنایه ، ادبیات و آرایه های طنزوار