ارزیابی عملكرد مدل نیمه مفهومی بارش- رواناب IHACRES در پیش بینی جریان حوضه آبریز رودخانه هراز (استان مازندران)

انتخاب يك مدل هيدرولوژي خوب كه در عين سادگي ساختار و با استفاده از حداقل اطلاعات ورودي مورد نياز، يك پيش بيني خوب و منطقي با دقت بالا را ارائه كند، ضروري به نظر مي رسد. در اين بين مدل IHACRES به علت داده هاي اندك استفاده شده، كارايي بهتري نسبت به ديگر مدل هاي هم تراز دارد و به آساني در بسياري از حوضه هاي آبخيز به كار برده مي شود. در اين پژوهش جهت مطالعه فرآيند بارش_رواناب حوضه هراز واقع در استان مازندران از مدل در استان مازندران از مدل IHACRES استفاده شد و با استفاده از مدل IHACRES رواناب حوضه مورد مطالعه كاليبره و مورد ارزيابي قرار گرفت. با در نظر گرفتن دو پارامتر، نمايه آماري R2 ضریب تعیین و میانگین خطای نسبي ARPE در بازه هاي با طول آماري كوتاه و حداقل مقادير ورودي، شبيه سازي بهتري انجام مي شود. به اين منظور براي ايستگاه هاي پنجاب، رزن، چلاو و كره سنگ نمايه R2 به ترتیب 0/47، 0/81، 0/64، 0/95 در مرحله واسنجی 0/51، 0/80، 0/67، 0/94 در مرحله ارزيابي بدست آمد. مقادير خطاي نسبي ARPE به ترتیب 0/672، 1/519، 0/277، 0/166 در مرحله واسنجي 0/544، 1/554، 0/234، 0/167 در مرحله ارزيابي بدست آمد و ميتوان گفت عملكرد مدل در منطقه مورد مطالعه رضايت بخش بوده است. اگرچه دو پارامتر گفته شده اعتبار سنجي مدل را تاييد مي كند ولي با استفاده از پارامتر مقادير خطا در حجم جريان BIAS، می توان دقت مدل را بهتر سنجيد. از اين رو براي ايستگاه هاي پنجاب، رزن، چلاو و كره سنگ به ترتيب 0/029، 2/747 ، -0/377 و 6/965 در مرحله واسنجی و 0/070، 0/017، -0/001، 0/032 در مرحله ارزيابي است كه نتايج مثبت بيانگر كمتر بودن متوسط دبي محاسباتي نسبت به دبي مشاهدهاي و مقدار منفي بيانگر بيشتر بودن متوسط دبي محاسباتي نسبت به دبي مشاهده اي است. اين نتايج قابليت بالاي مدل را به منظور شبيه سازي پارامترهاي بارش_رواناب و شبيه سازي جريان در مناطق مرطوب كه دبي زيادي دارند، بسيار مناسب و كارآمد نشان مي دهد.

کلیدواژه ها:

مدل بارش- رواناب ، حوضه آبخیز ، حوضه هراز ، مدل IHACRES